14 Shkurt 2023

Një shaman pret që dielli të lindë në solsticin e verës gjatë festivalit vjetor në Stonehenge, Salisbury, Britani, 21 qershor 2017. Festivali vjetor tërheq qindra njerëz në rrethin e gurtë 5000-vjeçar për të shënuar ditën më të gjatë në hemisferën veriore. Lindja e diellit ishte në orën 4.52 të mëngjesit dhe u festua me vallëzim, muzikë dhe ngjarje rituale rreth gurëve.

Në një studio kopshti në veri të Londrës, Steve Altman mban një rreth mujor shamanik me daulle. Pjesëmarrësit qëndrojnë me krahët e shtrirë ndërsa zoti Altman gjurmon formën e tyre në ajër me djegie të kopalit, një temjan meksikan, në një ritual pastrimi të njohur si “njollosja”.

Lëkura e gjarprit tokësor, pendët, qirinjtë dhe tasat me ujë, secila që përfaqëson katër elementët e kozmologjisë Inka, ulen në qendër të dhomës. Ceremonia arrin kulmin me një “udhëtim shpirti”, në të cilin besohet se daullet ritmike lehtësojnë një ngjitje në mbretërinë shpirtërore. Një grua përshkruan ngjitjen e hardhive në qiell. Nga Colindale.

Shamanizmi i ka rrënjët në animizëm, ideja se çdo entitet në natyrë, qoftë bimë, kafshë apo shkëmb, është i gjallë. Transi është praktika thelbësore e përbashkët. Shamanët (të cilët tradicionalisht trajnohen nga shamanë të tjerë) mësojnë të hyjnë në ekstazë – të ndihmuar nga daullet, këndimi, kërcimi ose, herë pas here, droga psikotrope – për të komunikuar me shpirtrat. Besime të tilla datojnë që nga shoqëritë e gjuetarëve-mbledhësve. “Ne flasim për [prostitucionin që është] profesioni më i vjetër, por në të vërtetë, është shamanizëm”, thotë Simon Buxton i Sacred Trust, një qendër trajnimi shamanike.

Nëse shamanizmi ka një histori të gjatë, ai mezi praktikohej në Britani deri vonë. Në regjistrimin anglez dhe uellsian të vitit 2011, vetëm 650 njerëz thanë se ishte feja e tyre. Por popullariteti i tij po rritet. Në regjistrimin e vitit 2021, rezultatet e të cilit u publikuan në nëntor, kjo shifër ishte rritur në 8,000. Pjesërisht për shkak se numrat janë të vegjël, kjo e bën shamanizmin besimin në rritje më të shpejtë të Britanisë.

Alexander Alich, i cili hulumton këtë temë në Universitetin e Birminghamit, thotë se apeli i tij prek moshën, racën dhe klasën. Një arsye është ndryshimi i klimës. Pothuajse një në 20 britanikë tha se përjetuan ankth klimatik në vitin 2022: shamanizmi i vendos të gjitha gjërat në natyrë në një bazë të barabartë. Paganizmi, një fe tjetër e rrënjosur në natyrë, është gjithashtu në rritje. “Kjo u jep njerëzve një dalje shpirtërore për bindjet e tyre politike [për ndryshimet klimatike]”, thotë zoti Buxton.

Një numër i vogël por në rritje terapistësh integrojnë shamanizmin në punën e tyre. Ata mund të udhëzojnë një klient të vetmuar që të mishërojë energjinë e një peme dhe të rilidhet me natyrën, thotë Paul Francis, një psikoterapist që mëson këshillimin shamanik në Kolegjin e Shamanizmit Terapeutik të Tre Ravens, në Uells. Ata gjithashtu mund të ndihmojnë pacientët me “humbje shpirti” – atë që të tjerët do ta quajnë çrregullim stresi post-traumatik – duke kërkuar për një pjesë të humbur të tyre në mbretërinë shpirtërore. Edhe bota e korporatave është e interesuar: Sarah Negus, një trajnere shamanike biznesi, u ka shërbyer të gjithëve, nga drejtuesit e Microsoft deri tek folësit tedx.

Por popullariteti mund të tërheqë oportunistët. Titulli “shaman” është i parregulluar, kështu që çdokush mund ta pretendojë atë. “Është bërë një fjalë kryesore në marketing,” thotë zoti Alich. “Shumë njerëz nuk e kuptojnë se çfarë do të thotë: ata thjesht e godasin atë në çdo gjë”.

The Economist-Përshtati: Gazeta Shqiptare