Tridhjetë vjet pas luftës së saj të tmerrshme, Bosnja është kapur në një mosmarrëveshje komplekse, të paqëndrueshme, që përfshin ndarjet etnike, rivalitetin fetar, mohimin e gjenocidit, kujtimet e tmerrshme dhe dyshimin bezdisës se Moska po i nxit gjërat.

E kaluara ju shtyn në Bosnjë. Është një vend i formuar nga shekuj ndarjesh etnike dhe fetare, dhe që ende lufton të përballet me identitetin e vet të thyer.

Por është historia moderne ajo që është kaq e prekshme – plagët e ndryshme të lëna pas nga tre vjet e gjysmë luftë brutale në vitet 1990. Kishte 100.000 vdekje në një vend me vetëm katër milionë banorë, shkruan të dielën “Sky News”.

Më tej në analizë thuhet: “Ndalojmë në një bllok banesash në Sarajevë, i ndërtuar fillimisht për Lojërat Olimpike Dimërore të 1984-tës dhe shikojmë murin e gjatë anësor, të mbushur me qindra vrima. Ato variojnë nga vrimat e vogla të plumbave deri te zbrazëtirat e lëna nga raketat dhe predhat.Por këto mund të riparohen. Problemet më të mëdha të Bosnjës janë trauma që vazhdon, tensionet e rrezikshme që ende e ndajnë këtë vend dhe ndjenja se mund të kthehet në rrugën e luftës katastrofike. Se asgjë, në të vërtetë, nuk ka ndryshuar.”

Sehida Abdurahmanovic e di dhimbjen. Bashkëshorti i saj, Jakube, u vra në ditët e para të luftës. Vëllai i saj, Meho, u vra gjatë masakrës dhe eshtrat e tij nuk u gjetën kurrë. Djali i saj 16-vjeçar mbijetoi duke u arratisur në pyll.

“Nuk e kuptoja se çfarë do të ndodhte”, thotë ajo.

“Nuk e imagjinoja që do të ndodhte gjenocidi, do të kishte një krim të përmasave të tilla. Po ta dija do të kisha vrapuar për jetën time dhe do të kisha shpëtuar fëmijët e mi nga gjithçka. Besoja në qytetërim. Kam bërë një gabim të madh. Kur po mendoja për djalin tim, ai tha se nuk pushoi së menduari për ne. Ne ishim me fat. Ai tha se do të vriste veten nëse do të kishim vdekur. Vëllai im nuk u gjet kurrë, dhe unë kurrë nuk i kam gjetur eshtrat e tij. Shpresoj që të gjej një kockë për ta varrosur – kjo do të më sjellë ngushëllim”, ka shtuar ajo.

Frika e shumë njerëzve në Evropën Perëndimore është se Rusia po kërkon vende të reja për të nxitur trazira – për të shkëputur vëmendjen nga ajo që po ndodh në Ukrainë dhe për ta dëmtuar unitetin evropian – dhe se Bosnja, me ndarjet dhe paqëndrueshmërinë e saj, mund të duket kandidati i përsosur.

Përgjatë historisë, Ballkani ka qenë shpesh vendndodhja e dhunës. Pakkush dyshon se, nëse shkëndija ndizet, dhuna mund të ndodhë përsëri.

Gazeta Shqip