Komente (0)
Njëra prej tyre, mbase më absurdja ka qenë ajo që tashmë prej më shumë se 15 vjetësh kemi lejuar vetë të ngjizet para syve tanë. Bëhet fjalë për minatorët e grevës së urisë.
Jo shumë larg redaksive tona, të mbushura me deklarata të bujshme por të përsëritura politikanësh lloj-lloj, me kronika të zeza të stërnxira dhe me turli bëmash të tjera, sidomos tani në behar, po zhvillohet një vdekje në transmetim "live", krejt direkt, një vetëvrasje kolektive nga ato që rrallë ndodhin. E megjithatë, mbase është ngjarja "live" më pak e ndjekur. Minatorë të vjetër nga krejt vendi, shumë prej të cilëve pionierë të demokracisë, kanë vendosur të vetëflijohen me armën e vetme që u ka mbetur, me urinë dhe me etjen, nëse zëri i tyre do të vazhdojë të mos dëgjohet nga pushtetarët. Kanë kaluar më shumë se dy javë dhe portretet e tyre janë mpakur, sytë e tyre janë futur edhe më thellë. Zëri i tyre është bërë edhe më i mekur, shpresa e tyre tashmë nuk i bindet më arsyes, truri i tyre nuk e ka më oksigjenin e duhur. Në krahasim me ditët që po jetojnë kujtimet e errëta të minierës u duken "lule". Tashmë duhet të shkojnë urgjent në spital. Ky ka qenë alarmi i mjekëve.
Përballë kësaj drame kemi një Tiranë, krejt indiferente që më shumë e mban mendjen te hallet e saj, apo më mirë me thënë te qejfet e saj - ku do shkoni sivjet me pushime është shprehja më e përhapur e sezonit - sesa të vuajtja e këtyre njerëzve që nuk para i njeh edhe aq mirë. Dhe me sa duket jo vetëm Tirana e thjeshtë, por edhe ajo që vendos, shtypi dhe pushteti, kanë vendosur t‘i lenë të vdesin të harruar këta njerëz të pambrojtur prej askujt.
Minatorët janë një kategori krejt më vete. Kush ka pasur rastin të zbresë ndonjëherë, sadopak thellë, në ndonjë galeri e di se ç‘do të thotë të punosh në zemër të tokës, gërmuq në një tunel të frikshëm duke mbledhur me durim gurë që shoku yt i dërgon më pas në sipërfaqe. Ajri, gjëja pa të cilën askush nuk jeton, atje poshtë është një gjë edhe më e madhe. Ndërsa ne e konsiderojmë si një gjë normale, si një gjë që na e ka falur perëndia, si një gjë që na takon, atje thellë në errësirën e galerive është një gjë që shoku yt e ka në dorë. Ai dhe vetëm ai mund të mbajë gjallë atë pompën që shtyn oksigjenin deri në skutën tënde. Pastaj vijnë xhepat e gazit, shembjet, kurthet pa fund që ngre natyra, sa herë që e tejkalojmë cakun e marrëdhënieve me të. Jeta e këtyre njerëzve për dekada me radhë ka qenë e varur në një fije peri. Kur dalin jashtë i gëzohen edhe cepit më të vogël të resë që shohin që nga gardhi i ashensorit. Më në fund kanë parë qiellin. Jeta e tyre ka qenë një jetë pa qiell. Ndryshe nga ne, për ta shihje qiejt ishte sikur të riktheheshe në jetë. Tani, mbasi i kanë përdorur politikisht, mbasi i kanë zhgënjyer duke i premtuar qiejt në një botë të errët, pasi i kanë quajtur nën zë "grindavecë", "të yshtur" apo dreqi e di se çfarë, u kanë mohuar sërish qiejt e tyre. Tani qielli, të cilit i gëzoheshin dikur, është vetëm një tavan i betontë, që errësohet dita me ditë sa më shumë që u erren sytë nga mungesa e ujit dhe e ushqimit. Autori i këtyre radhëve nuk është aspak një mbështetës i metodave të tilla ekstreme si greva e urisë, porse është i mendjes se uria vrastare dhe indiferenca janë po aq të zeza sa njëra dhe tjetra. Ndoshta ngjarje të tilla janë shtuar ca si shumë. Edhe në Ballsh, dhjetëra gra, punonjëse të naftës, në mënyrë kolektive dhe spektakolare lajmëruan se do të divorcohen me burrat nëse qenia e tyre e martuar më punonjës të Kombinatit të Naftës ishte justifikim për pushimin e tyre nga puna. Këto gra, ndryshe nga minatorët kishin punuar mbi qiell të hapur, porse çuditërisht edhe jeta e tyre kishte qenë krejt pa qiej, aq shumë e kishin mbajtur kokën ulur në tërë këta vjet. Qielli i tyre më i mundshëm ishte maja e pusit të naftës ose një horizont ku pellgu i naftës përzihej me disa ferra të dendura, të vetmet specie të afta t‘i jepnin gjelbërim jetës së tyre. Njësoj si në rastin e minatorëve, lajmi i kaloi me shpejtësi ato limitet prej dhjetë radhësh dhe pastaj u harrua.
Më i pari nga të gjithë në këtë rast duhej të përgjigjej "babai", pushteti. Me përjashtim të disa këshilltarëve të Presidentit Topi askush tjetër nga pushteti nuk u afrua në atë pallatin ku mbahet greva e njerëzve pa qiej. Mund të duket si çudi, por është e vërtetë, në këtë rast ka ndodhur që pushtetarë dhe kontestues kanë, në kahje të ndryshme kuptohet, të njëjtin fat: që të dy palët janë shndërruar në njerëz pa qiej. Grevistët nuk kanë parë qiej të qartë që prej historisë së tyre të shumëvuajtur. Pushtetarët kanë një tjetër histori. Eduard Baladur, politikan i famshëm francez, i cili për këta lloj qiejsh e di se ç‘të flasë, në një libër të tijin fort të lexuar - (Shih botimin shqip: Eduard Baladyr, Makiaveli në demokraci, Përktheu Pëllumb Nako, Uegen, Tiranë 2007) - tashmë në moshë të shtyrë e mbase me një dozë vrasje ndërgjegjeje shkruan: "… Ushtrimi i pushtetit lë gjurmë. Ai izolon, ndryshon shpirtin, fortifikon ndjenjën e superioritetit: bindjen se mund të qëndrosh mbi rregullat ndaj të cilëve vetëm njerëzit e tjerë duhet të binden. Që prej këtij momenti, këta të fundit, cilësohen vetëm si instrumente të ambicieve të atij që është në krye.
Politikani i verbër bëhet i rrezikshëm. Ai nuk pranon asnjë kritikë. Për të e vërteta nuk është gjë tjetër veçse ajo që i shkon atij për shtat. Pushteti i shkakton marrje mendsh. Ai nis ta humbasë shikimin…". Baladyr e kishte provuar vetë se ç‘donte të thoshte të jetosh në botën e errët të pushtetit, atje ku qiejt janë vetëm siluetat plastike të abazhurëve dhe të kondicionerëve. Ja pra ku të gjithë bashkë, viktima, të pushtetshëm, por edhe lajmëtarë kemi krijuar një botë pa qiej. Një botë ku secili është mbyllur në kubenë e tij të ngurtë ku mezi merr frymë. Nuk ishte kjo ëndrra e shumë prej nesh. Ishim në një botë me qiej të zymtë e tash kemi mbërritur në një botë pa qiej, ndonëse dielli djeg gjithnjë fort e më fort.
Jo shumë larg redaksive tona, të mbushura me deklarata të bujshme por të përsëritura politikanësh lloj-lloj, me kronika të zeza të stërnxira dhe me turli bëmash të tjera, sidomos tani në behar, po zhvillohet një vdekje në transmetim "live", krejt direkt, një vetëvrasje kolektive nga ato që rrallë ndodhin. E megjithatë, mbase është ngjarja "live" më pak e ndjekur. Minatorë të vjetër nga krejt vendi, shumë prej të cilëve pionierë të demokracisë, kanë vendosur të vetëflijohen me armën e vetme që u ka mbetur, me urinë dhe me etjen, nëse zëri i tyre do të vazhdojë të mos dëgjohet nga pushtetarët. Kanë kaluar më shumë se dy javë dhe portretet e tyre janë mpakur, sytë e tyre janë futur edhe më thellë. Zëri i tyre është bërë edhe më i mekur, shpresa e tyre tashmë nuk i bindet më arsyes, truri i tyre nuk e ka më oksigjenin e duhur. Në krahasim me ditët që po jetojnë kujtimet e errëta të minierës u duken "lule". Tashmë duhet të shkojnë urgjent në spital. Ky ka qenë alarmi i mjekëve.
Përballë kësaj drame kemi një Tiranë, krejt indiferente që më shumë e mban mendjen te hallet e saj, apo më mirë me thënë te qejfet e saj - ku do shkoni sivjet me pushime është shprehja më e përhapur e sezonit - sesa të vuajtja e këtyre njerëzve që nuk para i njeh edhe aq mirë. Dhe me sa duket jo vetëm Tirana e thjeshtë, por edhe ajo që vendos, shtypi dhe pushteti, kanë vendosur t‘i lenë të vdesin të harruar këta njerëz të pambrojtur prej askujt.
Minatorët janë një kategori krejt më vete. Kush ka pasur rastin të zbresë ndonjëherë, sadopak thellë, në ndonjë galeri e di se ç‘do të thotë të punosh në zemër të tokës, gërmuq në një tunel të frikshëm duke mbledhur me durim gurë që shoku yt i dërgon më pas në sipërfaqe. Ajri, gjëja pa të cilën askush nuk jeton, atje poshtë është një gjë edhe më e madhe. Ndërsa ne e konsiderojmë si një gjë normale, si një gjë që na e ka falur perëndia, si një gjë që na takon, atje thellë në errësirën e galerive është një gjë që shoku yt e ka në dorë. Ai dhe vetëm ai mund të mbajë gjallë atë pompën që shtyn oksigjenin deri në skutën tënde. Pastaj vijnë xhepat e gazit, shembjet, kurthet pa fund që ngre natyra, sa herë që e tejkalojmë cakun e marrëdhënieve me të. Jeta e këtyre njerëzve për dekada me radhë ka qenë e varur në një fije peri. Kur dalin jashtë i gëzohen edhe cepit më të vogël të resë që shohin që nga gardhi i ashensorit. Më në fund kanë parë qiellin. Jeta e tyre ka qenë një jetë pa qiell. Ndryshe nga ne, për ta shihje qiejt ishte sikur të riktheheshe në jetë. Tani, mbasi i kanë përdorur politikisht, mbasi i kanë zhgënjyer duke i premtuar qiejt në një botë të errët, pasi i kanë quajtur nën zë "grindavecë", "të yshtur" apo dreqi e di se çfarë, u kanë mohuar sërish qiejt e tyre. Tani qielli, të cilit i gëzoheshin dikur, është vetëm një tavan i betontë, që errësohet dita me ditë sa më shumë që u erren sytë nga mungesa e ujit dhe e ushqimit. Autori i këtyre radhëve nuk është aspak një mbështetës i metodave të tilla ekstreme si greva e urisë, porse është i mendjes se uria vrastare dhe indiferenca janë po aq të zeza sa njëra dhe tjetra. Ndoshta ngjarje të tilla janë shtuar ca si shumë. Edhe në Ballsh, dhjetëra gra, punonjëse të naftës, në mënyrë kolektive dhe spektakolare lajmëruan se do të divorcohen me burrat nëse qenia e tyre e martuar më punonjës të Kombinatit të Naftës ishte justifikim për pushimin e tyre nga puna. Këto gra, ndryshe nga minatorët kishin punuar mbi qiell të hapur, porse çuditërisht edhe jeta e tyre kishte qenë krejt pa qiej, aq shumë e kishin mbajtur kokën ulur në tërë këta vjet. Qielli i tyre më i mundshëm ishte maja e pusit të naftës ose një horizont ku pellgu i naftës përzihej me disa ferra të dendura, të vetmet specie të afta t‘i jepnin gjelbërim jetës së tyre. Njësoj si në rastin e minatorëve, lajmi i kaloi me shpejtësi ato limitet prej dhjetë radhësh dhe pastaj u harrua.
Më i pari nga të gjithë në këtë rast duhej të përgjigjej "babai", pushteti. Me përjashtim të disa këshilltarëve të Presidentit Topi askush tjetër nga pushteti nuk u afrua në atë pallatin ku mbahet greva e njerëzve pa qiej. Mund të duket si çudi, por është e vërtetë, në këtë rast ka ndodhur që pushtetarë dhe kontestues kanë, në kahje të ndryshme kuptohet, të njëjtin fat: që të dy palët janë shndërruar në njerëz pa qiej. Grevistët nuk kanë parë qiej të qartë që prej historisë së tyre të shumëvuajtur. Pushtetarët kanë një tjetër histori. Eduard Baladur, politikan i famshëm francez, i cili për këta lloj qiejsh e di se ç‘të flasë, në një libër të tijin fort të lexuar - (Shih botimin shqip: Eduard Baladyr, Makiaveli në demokraci, Përktheu Pëllumb Nako, Uegen, Tiranë 2007) - tashmë në moshë të shtyrë e mbase me një dozë vrasje ndërgjegjeje shkruan: "… Ushtrimi i pushtetit lë gjurmë. Ai izolon, ndryshon shpirtin, fortifikon ndjenjën e superioritetit: bindjen se mund të qëndrosh mbi rregullat ndaj të cilëve vetëm njerëzit e tjerë duhet të binden. Që prej këtij momenti, këta të fundit, cilësohen vetëm si instrumente të ambicieve të atij që është në krye.
Politikani i verbër bëhet i rrezikshëm. Ai nuk pranon asnjë kritikë. Për të e vërteta nuk është gjë tjetër veçse ajo që i shkon atij për shtat. Pushteti i shkakton marrje mendsh. Ai nis ta humbasë shikimin…". Baladyr e kishte provuar vetë se ç‘donte të thoshte të jetosh në botën e errët të pushtetit, atje ku qiejt janë vetëm siluetat plastike të abazhurëve dhe të kondicionerëve. Ja pra ku të gjithë bashkë, viktima, të pushtetshëm, por edhe lajmëtarë kemi krijuar një botë pa qiej. Një botë ku secili është mbyllur në kubenë e tij të ngurtë ku mezi merr frymë. Nuk ishte kjo ëndrra e shumë prej nesh. Ishim në një botë me qiej të zymtë e tash kemi mbërritur në një botë pa qiej, ndonëse dielli djeg gjithnjë fort e më fort.
