Pellumbi Kulla i humorit shqiptar

Pëllumbi,
Ka nisur dhe ka përfunduar me humor "Show" që i organizuan fëmijët dhe kolegët Pëllumb Kullës me rastin e 70 vjetorit të lindjes në një nga sallat luksoze të Hotelit Royal Recency në Yonkers, NY. Kolegu i tij, regjisori Leka Bungo dhe operatori i "Histori Channel" , Bujar Verzivolli, së bashku me fëmijët e Pëllumbit, vajzën Era, djemtë Flladi dhe Ditbardhi, janë përkujdesur që të gërmojnë në arkivin e Pëllumbi(padyshim me ndihmën e Xhulit)dhe kanë sjellë në një ekran të madh fotografi nga jeta dhe aktiviteti artistik i tij. Pas çdo shfaqjeje fotografish, Leka përmes një humori brilant bën komentin:Ja, ky fëmijë 13 vjeç është Pëllumbi i lindur me 10 janar 1940. Veçse Pëllumbi nuk lindi siç do fëmijë normal. Jo, ai lindi aq sa ç'e shihni në fotografi plot 13 vjeç!(kjo është fotografia e vetme e feminise së Pëllumbit). Dhe fjala e parë që paska shqiptuar Pëllumbi paska qenë në gjuhë të huaj. Pikërisht në anglisht"mother". Qysh kur ishte fëmijë i vogël, ai u paskish thënë prindërve se shtëpinë në fshat duhej ta ruanin si sytë e ballit sepse një ditë ai do të bëhej i shquar, fama do ta kalonte fshatin Menkulaz dhe se shtëpia do të kthehej në muze kombetar. Këtë ëndërr, sipas Lekës, Pëllumbi e paska ende në mendje, vetëm se ka një problem fare të vogël; Qeveria nuk e ka ndërmend t'ia njohë si pronë!

Fotografitë shfaqen njëra pas tjetrës; Leka komenton dhe salla, shpërthen në të qeshura:Pëllumbi paska qenë nazeli i madh; nuk i paska pëlqyer shumë puna dhe i paska ndërruar shpesh zanatet në jetë; nazet paskan filluar që me shkollat; nuk i ka pëlqyer shumë Politeknikumi dhe ka ndërruar profil në shkollë të lartë duke shkuar në Institutin e Arteve, duke qenë një aktor i dobët në skenë, është kthyer në regjisor; nuk i ka pëlqyer regjisori dhe me dëshirëne vet paska shkuar punëtor në Guroren e Vlorës, as aty nuk ka gjetur rehat dhe ka shkuar mekanik në Ndërmarrjen e ndërtimit, pasi i është mbushur mendja se as mekaniku nuk ishte profesioni i duhur për të, i është kthyer regjisurës. Pasi e hipi estradën e fierit në "Kullën" e humorit shqiptar, mori vendim të ndërroi sërish zanat; u bë dekan i Akademisë së Arteve të Bukura; por edhe kjo punë nuk i hyri në qejf; dua të provoj diplomacinë, paskish thënë Xhulit, së shoqes. Dhe e provoi, sekretar ambasade në Gjermani. Mirëpo sërish nuk gjeti qetësi; nuk dua të jemë vartës, u qa Pëllumbi...dhe direkt shef i Misionit të Përhershëm të Shqipërisë pranë OKB-së në Nju Jork. As aty nuk iu bë mirë, do të jap dorëheqjen, iu qa Xhulit. Dhe e dha dorëheqjen, por nuk qëndroi pa punë; dua ta provoj gazetarinë, tha. Dhe e provoi; kryeredaktor i gazetës "Illyria" në New York.Nuk kaloi një vit dhe Xhuli dëgjoi sërish qarjen e Pëllumbit; nuk më pëlqen; do të jap dorëheqjen!

-Po çfarë do të bësh tani?- e pyeti Xhuli.

-Shkrimtar i lirë dhe opinionist për të ndezë sherret në shtypin e Tiranës, iu përgjigj Pëllumbi. Dhe e provoi. Më shumë sukses si shkrimtar se sa si opinionist e esseist. Librat dolën njëra pas tjetrës:"Skënder Sallaku ose si qeshnim në diktaturë", "Rrëfenja nga Amerika", "Lejlekët nuk vijnë më", tre vëllime voluminoze të krijimtarisë së tij ndër vite dhe më e fundit "Vdekja e Enver Hoxhës." Mirëpo sërish paska ca ditë që paska heqë dorë edhe nga ky zanat.

Leka Bungo spjegoi se në ç'rrethana hoqi dorë Pëllumbi edhe nga shkrimtari i lirë; një natë, dëgjohet zhurmë në shtëpinë e tij aty në Mosholu Park në Bronx. Ishte hapur dritarja dhe një hajdut me ngjyrë ka hyrë nga dritarja.Çohet Pëllumbi dhe Xhuli dhe bëjnë iventarin se çfarë u kish vjedhur zezaku. Fillimisht kontrollojnë bizhyteritë e Xhulit; të gjitha janë aty; asgjë s'është prekur. Kontrollojnë kursimet e Xhulit(Pëllumbi nuk ka asnjë peni se nuk punon), po as ato nuk i ka prekur zezaku. Të dy pyesin njeri-tjetrin:Po çfarë na vodhi? Cili paska qenë misioni i aksionit të tij?

-Ou, e gjeta-thërret Pëllumbi.

- Çfarë gjete?- i kthehet Xhuli.

-E dija se do të ndodhte një ditë dhe ndodhi...Ka vjedhur librat e mia ai maskarai...Dhe vërtetë të gjitha librat e Pëllumbit në gjuhën shqipe ishin vjedhur, betohet Leka tek rrefen seriozisht...

Në këto rrethana Pëllumbit nuk i mbetet gjë tjetër veçse të ndërrojë zanat. Dhe e dini se çfarë u bë?- është pyetja e radhës që Leka i drejton sallës:

Në monitor shfaqet një fotografi; Pëllumbi hap derën e makinës dhe fton Xhulin të zërë vend. E shihni, thërret Leka: Pra tani ka gjetur zanatin e preferuar; shofer i së shoqes. Ajo punon, Pëllumbi e çon dhe e merr nga puna me makinë...Kësaj i them punë unë!

Ja kështu përmes një humori plot të qeshura u bë prezantimi i Pëllumbit në një mbrëmje miqësh, ku ishin më shumë se 150 të ftuar.

Pëllumbi vetë tha se kjo darkë me kaq shumë pjesmarrës ka qenë një surprizë e beftë, që familja dhe Leka Bungo kanë dashur që t'ia mbajnë sekret deri në minutat e fundit, por Pëllumbi e ka mësuar sekretin pa dashje sepse disa nga të ftuarit nuk paskan marrë instruksionet e duhura për orën dhe vendin e darkës kështu që i kanë kërkuar ndihmë Pëllumbit.Përveç kësaj, thonë se vetë Pëllumbi paska bërë dhe listën e ftuarëve. Pjesa tjetër ka qenë top secret.

Leka është tallur sa ka dashë me Pëllumbin në darkën e ditëlindjes, (natyrisht me lejen e Pëllumbit) duke gejtur rast që të hakmerrej për ç'ka i kishte bërë Pëllumbi një vit më parë , kur vajza e Lekës organizoi 65 vjetorin e lindjes së Lekës dhe caktoi Pellumbin që ta drejtonte, që i punoi qindin.

Edhe në darkën e 70 vjetorit të ditëlindjes së vet, Pëllumbi nuk mbeti pa e sulmuar Lekën. Thjeshtë tregoi para 150 të ftuarëve një histori të shkurtër, duke shfrytëzuar një dobësi të vogël të Lekës, i cili fillimisht kur erdhi në Nju Jork nuk dinte asnjë fjalë anglisht. Tregoi Pëllumbi: Alba, vajza e Lekës, paska marrë në punë bossin, ku punonte i ati dhe ka dashë që ta falenderojë pse ia ka mbajtë të atin në punë, edhe pse ai nuk dinte asnjë fjalë anglisht.

Amerikani ka qeshur në anën tjetër të telefonit dhe i ka thënë: - Vajza e kujt je?

- E Leka Bungos-është përgjigjur ajo.

- Më duket se nuk kemi një person të tillë në kompaninë tone?

- Eshtë ai i gjati që vjen në punë me një kompjuter Lap Top.

- S'po më kujtohetv fare...

- Po është ai që nuk di anglisht! Ai i gjati...

- O ho, ai që nuk di anglisht. Ai i gjati...Po po, më kujtohet tani. Këtu kështu e thërrasim ne; ai që nuk di anglisht....Në të vërtetë ne e pushuam që para 6 muajëve, por ai nuk e kishte kuptuar. Kishte thene "Yes" dhe kishte ardhe sërish të nesërmen në punë. Na erdhi gjynah dhe thamë le të vazhdojë...

Salla shpërthen në të qeshura nga detajet që tregon Pëllumbi...Leka s'ka çbën, por tregon një episod kompensues: Shkon Pëllumbi në Boston në një tubim shqiptarësh. Shoqërohej nga Koço Devole.Salla plot me shqiptarë.Ka aty dhe diplomatë. Drejtuesja e mbrëmjes fton ata që duan të përshëndesit të regjistrojnë emrat. Koço pyet Pëllumbin: Do të përshëndesësh ti Pëllumb?

- Mezallah, i përgjigjet ky. I kam zët fjalimet. Të lutem, thuaju atyre që të mos ma thërrasin emrin. Ngrihet e përshëndet ambasadori në Washington. Kur ai s'e ka lëshuar ende mikrofonin, Koçua sheh Pëllumbin që me hapa të mëdhenj i afrohet foltores dhe nis fjalimin e vet që e nxori nga xhepi i brendshëm i xhaketës...plot 45 minuta fjalim. Koçua nxehet dhe shkon i thotë drejtuses që e njihte mjaft mirë:Unë ju thashë që Pëllumbi nuk do të flasë përse e detyruat që të ngrihej...Përgjigja e saj:

-Ai erdhi dhe e regjistroi vetë emrin. Madje, kërkoi që t'ia vinim emrin nag fillimi, jo në fund se nuk dëgjon njeri...Sërish të qeshura....

Doni më për pëllumbin?-thërret Leka dhe vijon: Kaluam këto ditë para OKB-së. Një polic e përshëndeti nag ne. Pëllumbi qeshi dhe u krekos:- Si nuk më paska harruar, qerratai? U bënë 15 vjet që nuk hyj më atje, po ai s'më paska harruar...Mirepo sekretin, thote Leka, e mesova, kur nje ish vartes i Pellumbit i tregoi se sa here e merrte fjalen ambasadori shqiptar, salla boshatisej dhe Pellumbi mbetej vetem me policin tek dera....

***

E gjithë darka kaloi përmes humorit. Por çfarë u tha seriozisht për regjisorin, shkrimtarin, publicistin Pëllumb Kulla? U tha se satira e tij, sidomos tek "Lejlekët nuk kthehen më" është kafkiane.E vetmaj fjali serioze që shqiptoi në atë mbrëmje Leka Bungo ishte kjo:"Pëllumb Kulla është Kadareja i humorit shqiptar". Artisti i shquar Pirro Mani, Pavlina Mani, Brunilda Sota, Valentin Veizi, Vera Veizi, Zef Mosi, Gezim Gjyrezi, Gazmend e Ariana Shtino, Bujar Verzivolli, piktori Nazmi Hoxha, dhjetra artiste kishin ardhur per t'i uruar ditelindjen Pellumbit. Poetja Iliriana Sulkuqi sjell nje buqete te madhe me lule. Me pas nje kartoline, e cila mban emrat e dhuruesve: Betim Muco-Washington, Fatmir Terziu-Londer, Vasil Qesari e Aleko Likaj-France, Dalan Luzaj-Chikago. Urimi mbi buqete: Te rroni sa arti i fjales se shkruar! Urimet nuk kane munguar as nga vendlindja; Luftar Paja, Bujar Asqeriu, Albert Zholi, Todi Llupi e Genc Resulaj.

Biografia serioza e Pëllumb Kullës

Për të bërë një kronikë serioze të jetës së Pëllumb Kullës, morem referenca nga "Letërsia Shqiptare": Ka lindur në Zëmblak të Korçës në vitin 1940. Përfundoi studimet e mesme në Politeknikumndhe studimet e larta i kreu në Akademinë e Arteve më 1964.U emërua regjisor i Estradës së Vlorës. Një vit më pas i bashkohet trupës së aktorëve të Teatrin të atij qyteti.
Më 1967 bie viktimë e luftës së klasave dhe biografia e con per riedukim në gurore, minierë e më pas në ofiçinë. Riedukimi zgjat po aq sa iu desh per te kryer studimet e larta; plot katër vjet.

Më 1972 emërohet aktor në Teatrin "Bylis" të Fierit,me pas regjisor; dhe punoi 18 vjet, si regjisor i Estradës dhe Teatrit.
Nën drejtimin e Kullës, Estrada e Fierit arrin "kullën" e suksesit. Eshte me e mira ne vend, duke fituar çmimet më të larta në festivalet kombëtare. Firmos libretin dhe regjinë në pesëmbëdhjetë spektakle, ndër të cilët "Çobo Rrapushi me shokë" (1980) bëhet një sukses kombëtar afatgjatë. Gjatë kësaj kohe shkruan më se 300 skeçe dhe komedi një aktëshe, 40 kuplete dhe 23 monologje, shumica e të cilëve shfaqen në TV. Një pjesë e kësaj krijimtarie voluminoze botohet nga Shtëpia Botuese "Naim Frashëri" nën titujt "Lipe Shtogu në listë" (1979), "Shoku Niqifor" (1981), "Portrete pa makiazh" (1983), "Po martojmë Malon" (1984), "Këshilla për fëmijët e moshave nga 5 deri 55 vjeç" (1988), si edhe në buletinin "Teatër". Nga 1977 deri më 1990 është bashkëpunëtor i përhershëm i TVSH për spektaklin e Vitit të Ri.
Më 1987 i jepet Çmimi "Naim Frashëri".

Paralelisht me punën në Estradë, realizon dhjetë produksione dramatike, të gjitha drama ose komedi të shkruara prej tij, nga të cilat shquhen "Shoku Niqifor", "Dy krismat në Paris", "E bukur shtëpi e vjetër". Produksionet shfaqen me sukses në të gjithë vendin, si edhe në festivalet kombëtare, por nuk arrijnë kurrë më lart se çmimi i dytë. Përjashtimin e bën komedia "Sa shumë gjethe të thata atë vjeshtë", vënë në skenë nga S. Duni në Teatrin "Skampa" të Elbasanit, që fitoi çmimin e parë në Festivalin Kombëtar të vitit 1989. Po këtë vit, Kulla nderohet me Çmimin i Republikës, në fushën e satirës dhe humorit.
Në vitet '80, humori i Kullës bëhet i kërkuar edhe në kinema. Me skenar të tij xhirohen kinokomeditë "Telat për violinë" dhe "Stolat në park" si dhe autor e regjisor i skenarit me metrazh të mesëm televiziv
Ndërsa në fushën e letrave, një tjetër ndihmesë e Kullës është përkthimi i autorëve të njohur si Pirandello, Çehov, Gogol, De Mysse, Buzzatti etj.
Më 1990 largohet nga Fieri, për të nisur punën si pedagog, e më pas Dekan i Fakultetit të Artit Skenik, në Tiranë.
Karriera e tij pedagogjike nuk zgjat shumë, pasi zëvendësohet nga ajo diplomatike. Më 1992 emërohet Sekretar për Kulturën dhe Shtypin në Ambasadën e Shqipërisë në Bon, Gjermani dhe një vit më pas Ambasador në Misionin Shqiptar pranë OKB, në Nju Jork (1993-1997).
Gjatë qëndrimit në SHBA botoi essenë e gjatë me një studim të gjithanshëm të humorit nën diktaturë, "Si qeshnim nën diktaturë" dhe vëllimin me tregime "Rrëfenja nga Amerika", me pas "Lejlekët nuk vijnë më","Vdekja e Enver Hoxhës"...


DaLIP GRECA : Gazeta Shekulli

Artikujt e fundit


Reklama

Reklama