Rovena VATA : “Trashëgimia kulturore jomateriale shpirtërore e Luginës së Preshevës dhe viseve shqiptare”. –
Rovena VATA : “Trashëgimia kulturore jomateriale shpirtërore e Luginës së Preshevës dhe viseve shqiptare”. –
Nga Dr. Rovena VATA
Shoqata për Trashëgimi dhe Krijimtari Kulturore e Luginës së Preshevës, me seli në Preshevë, në datat 6 dhe 7 korrik 2018, organizoi Konferencën Shkencore Mbarëshqiptare me temë bosht: “Trashëgimia kulturore jomateriale shpirtërore e Luginës së Preshevës dhe viseve shqiptare”. Kjo shoqatë drejtohet nga profesori dhe studiuesi i nderuar Xhemaledin Salihu, i cili hapi konferencën dhe fjalën përshëndetëse për të gjithë të pranishmit, duke ju uruar konferencës suksese dhe pjesëmarrësve të saj mirëseardhjen.
Profesor Xhemaledin Salihu përshëndeti kryesinë e punës të cilët u kujdesën dhe punuan me përkushtim, që kjo konferencë të merrte natyrë serioze dhe akademike. Fjala përshendetëse e profesor Xhemaledinit vijon edhe për pjesëmarrjen e kryetarit të shoqatës: “Bytyçi Tiranë-Prizren” z. Agron Isa Gjedia, që ka përkrahur dhe ka marr pjesë në çdo aktivitet, që Lugina e Preshevës ka organizuar, duke i uruar për punën dhe nismën për tu shpallur festë mbarëkombëtare: “Festa e Plisit të Bardhë”, si dhe për t’i dhënë vendin e caktuar në trashëgiminë kulturore, këtij simboli kombëtar.
Fjala përshendetse e zotit të shtëpisë vijoi edhe për ligjëruesit si: Prof. dr. Nebi Ismali, Dr. Rovena Vata.
Pjesëmarrës në fjalën e hapjes ishin edhe Shukri Ymeri, kryetar i Këshillit Kombëtar Shqiptar, deputeti popullor Fatmir Hasani, delegacionet nga Tirana, Struga, Tetova, Shkupi, Mitrovica, Gjilani, Bujanoci, si dhe donatorët e konferencës: Qenan Haxhi Vlora Hamdiu, anëtarët e kryesisë së Fondit Humanitar nga Zvicra e shumë sponsorë të tjerë nga Presheva e rajoni, ardhures të kulturës shpirtërore shqiptare.
Në fjalën e tij profesor Xhemaledini theksoi se kjo shoqatë që nga themeli i saj prej tetë vitesh dhe deri në ditët e sotme ka pasur për qëllim: hulumtimin, gjurimin, evidentimin, regjistrimin, ruajtjen dhe mbrojtjen e trashëgimisë kulturore dhe asaj natyrore, zhvillimin dhe kultivimin e krijimtarisë kulturore si dhe mbrojtjen e identitetit kombëtar shqiptar të Luginës së Preshevës.
“Misioni i Shoqatës për Trashëgimi dhe Krjimtari Kulturore, që ka në focus të saj mbrojtjen, ruajtjen dhe kultivimin e trashëgimisë kulturore shqiptare. Në kuadër të ruajtjen dhe zhvillimit të kulturës dhe trashëgimisë kombëtare shqiptare kjo shoqatë ka zhvilluar përgjatë këtyre tetë viteve 8 konferenca shkencore, ka botuar 8 libra shkencorë, si dhe ka realizuar dy projekte të rëndësishme si dhe studime apo publikime në revista letrare apo mjete të tjera të medias së shkruar dhe asaj elektronike”, thekson në fjalën e tij kryetari i kësaj shoqate.
Ndaj edhe qëllimi i kësaj konference ishte hulumtimi, trajtimi dhe shqyrtimi i trashëgimisë kulturore jomateriale shpirtërore të Luginës së Preshevës dhe viseve shqiptare të identifikohet dhe pasqyrohet përmes metodave shkencore dhe akademike, e më pas kontributi i secilit të pranishëm në këtë konferencë të përmblidhet në një libër shkencor, për ta pasur të gjithë. Kuptohet se “plaga” e shqiptarëve që jetojnë në Luginë është pasqyrimi në forma të ndryshme i kësaj trashëgimie dhe sidomos mbajtja e saj gjallë ndër breza.
Trashëgimia kulturore jomateriale shpirtërore, e cila nënkupton si fillim, gjuhën, njohuritë dhe krijimtarinë popullore, por edhe veglat, objektet, artizanatin dhe hapësirat kulturore, që bashkëshoqërojnë bashkësitë, ku ato jetojnë dhe veprojnë në Luginën e Preshevës ishte fokusi i sjelljes së referimeve shkencore.
Ndër kumtesat e lexuara dhe të diskutimet që kjo konferencë kishte ishin sjellja e këtyre temave, si:
- Përdorimi i gjuhës shqipe në veprat letrare;
- Studimi i mitologjisë, religjioneve dhe kulturës fetare;
- Folklori gojori ruajtur në kujtesë, i shkruar ose i regjistruar;
- Folklori vokal, koreografik dhe instrumental;
- Zakone dhe doke tradicionale;
- Besime dhe bestytni të traditës;
- Zejet e ndryshme tradicionale.
Duke qenë se qëllimi i konferencës ishte shqyrtimi dhe trajtimi shkencor i trashëgimisë kulturore jomateriale e shpirtërore të Luginës së Preshevës si dhe duke ditur se Lugina e Preshëves dhe viset e tjera shqiptare, kanë një pasuri të bollshme të trashëgimisë kulturore jomateriale shpirtërore, e cila nuk është hulumtuar, studiuar, trajtuar e shqyrtuar shkencerisht sa duhet, me kumtesat e referuara u zgjerua horizonti i pritjes.
Më konkretisht në këtë hapësirë shqiptare u paraqiten me punimet e tyre, studiues dhe përfaqësues nga të gjitha trevat shqiptare si nga: Shqipëria, Kosova, Maqedonia, Mali i Zi, Presheva dhe diaspora.
Në ditën e parë të kësaj konference drejtuan seancën shkencore: Prof. Dr. Nebi Islami, Dr. Rovena Vata, Xhemaledin Salihu, kjo seancë filloj me një minutë heshtje në nder të heronjëve të kulturës shpirtërore si: Mehmet Latifit, Zeqirja Fazliu dhe Demir Beluli, të cilët me veprat e tyre të jetës i dhanë frymë kombëtare Luginës së Preshevës së bashkë me rrethinat e saj.
Rovena Vata.