Kryetari i Kuvendit dhe kreu i LSI-së, Ilir Meta flet për marrëdhënien me Sali Berishën dhe sjelljen e ish-kryeministrin në Kuvend. Meta në intervistën për emisionin “Jamais Vu” të Mustafa Nanos në televizionin “Ora News”, thotë se, i vjen keq për Berishës pasi ka shumë energji të cilën nuk e orienton në mënyrë racionale.
Kreu i LSI-së thekson se, Berisha ka probleme me historinë dhe kohën dhe shton se sjellja e tij në sallën e Kuvendit është problem edhe për vetë opozitën, por edhe për Kuvendin dhe jetën politike në vend.
Ju sapo dëgjuat disa thënie të njerëzve të njohur në periudha të ndryshme historike për politikën. Kishte aty ndonjë thënie që ju pëlqeu në mënyrë të veçantë?
Ishin thënie interesante, disa në momente depresioni, disa në momente dështimi, disa janë njëkohësisht në përputhje më shumë parime, që ne i kemi mësuar në shkollë. Siç ishte për shembull ajo që asnjë gjë nuk ndodh në mënyrë të rastësishme. Kemi mësuar që domosdoshmëria e çan rrugën nëpërmjet rastësisë. Duket sikur është rastësi, por në fakt ka qenë domosdoshmëri.
Ishte dhe një thënie tjetër të cilën unë e kisha përfshirë në 15 thëniet e para, sipas të cilës në politikë gjërat e vërteta janë ato që nuk thuhen. Është e vërtetë?
Asnjë nga ato që dëgjova nuk mund të them që është absolutisht e vërtetë. Gjithçka duhet vendosur në kontekstin e raportit me kohën, me momentin, me raportin e politikanit dhe një prej kandidatëve për president të SHBA-ve, që u citua këtu, i cili edhe ka humbur, natyrisht e ka thënë në një moment dëshpërimi. Në moment dëshpërimi njeriu zbraz diçka që publikut i pëlqen. Përse i pëlqen? Sepse gjithmonë pret më shumë nga politika sesa ajo jep.
Ky momenti politik që po jetoni është momenti juaj më i mirë në karrierë? Dukeni i relaksuar në krye të Kuvendit, dukeni më i shtruar dhe më keni befasuar me këtë sjellje tuajën. Duket sikur keni pasur një ndryshim të konsiderueshëm apo ky jeni ju gjithmonë?
Jam në përmirësim të vazhdueshëm, do të ishte përgjigja ime më e sinqertë në kuptimin se përpjekja ime për të dhënë një mesazh konstruktiv, për të vendosur një komunikim ndryshme me të gjithë aktorët politikë apo edhe me opinionin publik, është rezultat i një eksperience dhe i mësimeve që unë kam nxjerrë nga e kaluara dhe ky nuk është një pozicion thjesht që ka të bëjë me rolin qoftë edhe të Kryetarit të Kuvendit. Përkundrazi, ky është një pozicion që edhe unë si individ, por edhe LSI-ja si forcë politike, kam përgatitur prej kohësh. Mund t’iu them që ne kemi bërë një fushatë tepër konstruktive para zgjedhjeve të 23 qershorit, mjaft pozitive me mesazhe tepër të qarta dhe me propozime larg atij stilit agresive të fushatave tona tradicionalisht.
Rezultati në zgjedhje
Janë disa që e shpjeguan suksesin tuaj, jo me magjinë e programit, jo me magjinë e partisë, por e shpjeguan me disa praktika jo fort dinjitoze në fushatë, por nuk është se u dhanë prova për këtë gjë. Një shpjegim besoj që e keni dëgjuar edhe ju...
Unë nuk merrem me shpjegime të tilla, të cilat tërësisht jashtë të vërtetës dhe jashtë realitetit. Natyrisht çdo forcë e re në Shqipëri ka hasur në pengesa të mëdha të krijuara nga një sistem i konsoliduar dypartiak dhe sigurisht që do të ketë gjithmonë pretendime dhe alibi të ndryshme. Për ne është e rëndësishme që kemi arritur një sukses të rëndësishëm.
Ka qenë në fakt një sukses i hatashëm. Ju si e shpjegoni?
Për mua ka qenë një sukses tërësisht i pritur, sepse të hatashme në fakt kanë qenë sakrificat dhe vështirësitë e LSI-së gjatë këtyre 9 viteve të krijimit të saj. Sepse nuk duhet të harrojmë që LSI-ja që në zgjedhjet e vitit 2005, pra vetëm kur ekzistonte 6-7 muaj si forcë politike në opozitë, pa komisionerë, që është shumë e rëndësishme të theksohet në Shqipëri dhe nën presionin e qeverisë së asaj kohe arriti të marrë 120 mijë vota. Pra, nuk është se ka ndodhur diçka e hatashme, ka pasur gjithmonë një bazë të qëndrueshme, por besoj se edhe pjekuria e fituar gjatë këtyre viteve dhe mesazhet shumë të qarta kanë sjellë një rezultat shumë pozitiv. Ajo që çmoj unë më shumë është fakti se në Shqipëri gjithmonë e më shumë kemi një shtresë të gjerë të qytetarëve, sepse unë dua t’i quaj elektorat, që natyrisht në zgjedhje është edhe elektorat, që nuk dëshiron më t’i shohë gjërat bardhezi dhe nuk dëshiron më të jetë pre e emocioneve dhe e retorikave të politikanëve, por që kërkon një mesazh gjithmonë e sa më konkret në funksion të zgjidhjes së problemeve apo shqetësimeve. Unë mendoj që ne i jemi adresuar në mënyrë tepër konstruktive këtij elektorati.
Thatë që keni fituar edhe në rrethana ku nuk kemi pasur komisionerë, sepse të kesh komisionerë është e rëndësishme...
Është shumë e rëndësishme në Shqipëri. Edhe psikologjikisht.
Në zgjedhjet e ardhshme, a do të jetë e rëndësishme në Shqipëri të ketë komisionerët e vet?
Do të ishte arritja më e madhe që në Shqipëri të mos kemi më komisionerë të partisë, por ato të jenë pjesë e pranuar e administratës që funksionon në mënyrë korrekte. Unë besoj që do të vijë ajo ditë.
Pushteti
Fillojmë intervistën fotografike. Në ekran ju shikoni një karrige. Është e udhës që ju të bëni interpretimin tuaj. Në fakt, unë e kam zgjedhur me simbolikën e pushtetit. Çfarë ju vjen në mendje?
Përderisa unë jam politikan besoj se me këtë simbolikë duhet ta vlerësoj. Këtu janë katër këmbë, por në fakt zakonisht karriget në Shqipëri kanë më pak se katër këmbë.
Në ç’kuptim?
Në kuptimin që në çdo moment, që politikën e shikon si karrige, je i rrezikuar të biesh. Pra nuk duhet parë si e tillë dhe nuk duhet përjetuar edhe largimi nga një karrige si një dramë, përkundrazi si një mundësi e re për të reflektuar dhe për të parë se çfarë mund të bësh më mirë në të ardhmen. Për të rigjetur mirëkuptimin me qytetarët me votuesit.
Unë kam bërë një vëzhgim, që në Shqipëri në ndryshim nga vendet serioze, nga vendet më të demokratizuara, partitë kanë një marrëdhënie të caktuar me zgjedhësit e tyre. Zgjedhësit nuk është se janë të inspiruar nga programet apo nga premtimet që bëjnë partitë, por kanë një marrëdhënie klienteliste, të tipit që unë do të vij në pushtet dhe do të keni qar edhe ju që do më votoni. Kjo gjë ndodh edhe në vende të tjera në përmasa më të vogla, ndërsa këtu kam përshtypjen që ndodh rëndom. A bini dakord me këtë lloj raporti të partive?
E para, këto raportet e politikës me qytetarin, me institucionet, mendoj se pak a shumë janë kudo në të gjitha vendet. Flas për vende me demokraci të caktuar sikurse është edhe rasti ynë. Pastaj diferenca ka të bëjë me standardin e demokracisë, me pjekurinë e demokracisë, me konsolidimin e saj, por besoj se në gjithë botën forcat politike u drejtohen shtresave të caktuara, kanë propozime konkrete, bëjnë diferencime. Pra, dikush u drejtohet shtresave me paga me të ulëta dhe i jep një ofertë konkrete. Dikush tjetër u drejtohet po themi shtresës së fermerëve dhe u jep propozime konkrete, dikush shtresës së veteranëve apo pasardhësve të tyre me mesazhet që jepen dhe kërkon një mbështetje konkrete, e cila është edhe e karakterit moral. Por kjo është një gjë që ndodh.
Do të mbetemi pak te karrigia si simbol i pushtetit. Ilir Meta pse ka hyrë në politikë? Kush është frymëzimi bazë i juaji?
Mendoj se dëshira për të qenë protagonist në ndryshime. Kjo besoj se është baza e të gjithë angazhimit tim politik, i cili ka qenë një angazhim fare spontan dhe kur kam hyrë në politikë nuk kam menduar se do të bëhesha vërtetë politikan, pasi kam hyrë në mënyrën më të natyrshme përmes lëvizjes studentore në vitin 1990. Por ndoshta edhe disa arsye të tjera kanë dikuar që unë më pas të angazhohem më shumë. Njohuritë e mia për politikën kanë qenë jo të pakta, që në kohën e studimeve në shkollë, sepse kam qenë përgjithësisht një student i mirë. Po kështu kam lexuar për socialdemokracinë përpara, për Vili Brandtin, për ostpolitikën. Kam pasur mundësinë për të pasur disa ide dhe disa njohuri, pastaj hyn rastësisht dhe nuk del dot.
Arritjet në karrierë
Ju keni 20 vjet karrierë në politikë. Nëse vendosni një moment që ta lini fare politikën, çfarë do të mbetet nga ajo që ju keni bërë?
Kjo nuk më ka shqetësuar në kuptimin se çfarë do të mbetet. E rëndësishme për mua është që çdo ditë që unë jam në politikë të kem mundësi të jem i dobishëm dhe të jem gjithmonë në drejtimin e kohës që lëviz përpara. Jo në drejtimin e kohës që ka ikur pas.
Çfarë keni bërë ju që duhet të mbetet?
Nuk mendoj se kam bërë diçka të jashtëzakonshme, por mendoj se gjithmonë kam bërë gjëra të reja, gjëra të guximshme, kam sjellës risi, kam sjellë integritet në jetën politike shqiptare dhe kam ditur të marr përgjegjësi.
Kjo Shqipëria e sotme, pra e vitit 2014, është Shqipëria që ju pëlqen?
Do të më pëlqente natyrisht të ishte edhe pak më ndryshe, por në fund të fundit është Shqipëria jonë kështu që në çdo rast më pëlqen.
Çfarë do të veçonit, në një diskutim politik, si gjënë më të shëmtuar?
Raportin tonë gjatë kësaj kohe me mjedisin, me territorin, me natyrën, por në fund të fundit pavarësisht se është një kosto e madhe, përsëri ka qenë një izolim i jashtëzakonshëm dhe natyrisht që ky tranzicion pas atij izolimi do të ishte e vështirë që të administrohej më mirë. Aq më tepër kur ende pas 23 vitesh kemi një konflikt politik artificial të pamerituar për shoqërinë tonë, sepse shoqëria, qytetarët janë shumë më të avancuar në kuptimin e tolerancës e bashkëjetesës sesa liderët politikë në përgjithësi.
Ne shqiptarët zakonisht për të përkufizuar epoka të caktuar politike themi Shqipëria e Ahmet Zogut, Shqipëria e Enver Hoxhës. Gjithë këto vite janë disa që e quajnë si Shqipëria e Sali Berishës, por në të vërtetë nuk është e drejtë të jetë 100% e atij. Në ç’masë është e Ilir Metës?
Këtë nuk mund ta them por kjo ka qenë Shqipëria e tranzicionit deri tani dhe unë dëshiroj që Shqipëria e pas 23 qershorit të jetë edhe Shqipëria e normalitetit, nuk mund të themi Shqipëria e mrekullisë, sepse do të ishim naivë, por Shqipëria e normalitetit.
Sapo ju shfaqëm një intervistë të George Bush ku thotë 8 vjet janë shumë në krye të shtetit. Ju besoni te ato që ai thotë?
E besoj plotësisht për vetë edhe natyrën e tij si individ. Unë kam pasur edhe rastin që ta takoj. Është një natyrë e çlirët, një natyrë spontane, aq sa ndonjëherë, kam përshtypjen se nuk ka qenë edhe insistim i tij personal për të qenë president i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, por ka qenë një vijimi e traditës e gjithë atij grupimi që ai përfaqëson.
Në çfarë rrenash e keni takuar? Me çfarë statusi?
E kam takuar kur kam qenë Kryeministër në maj të vitit 2002 në Shtëpinë e Bardhë.
Ishte një takim korridoresh apo takim që zgjati?
Jo, ishte një tak,im që ka zgjatur rreh 20 minuta së bashku me Condoleezza Rice, Këshilltare e Sigurisë Kombëtare në atë kohë në SHBA.
Kush është njeriu më interesant që keni takuar në jetën tuaj?
Bill Clinton pa asnjë diskutim.
Pse?
Kam frikë se mos zgjatem me ju po t’ua shpjegoja, se nuk do të besonit se ka ndodhur kështu, për shumë arsye. Por në aspektin raportit personal dhe njerëzor më ka bërë shumë përshtypje sepse ka qenë shumë i përqendruar, ka qenë shumë i vëmendshëm dhe gjithmonë ka qenë improvizues dhe krijues. Për shembull mund t’ju them që në Samitin e OSBE-së, unë kisha vetëm 2-3javë që isha bërë Kryeministër në Shqipëri...
Ju keni takuar Clintonin në rrethanat që keni takuar Bushin, pra në takime që kanë zgjatur disa minuta?
Me Clintonin mund t’jua shpjegoj rastin konkret. Jemi takuar disa herë në mënyra të ndryshme gjatë këtij Samiti, por ajo që më ka bërë shume përshtypje dhe që nuk mund ta harroj, është që ai ka qenë Samit i cili ka zgjatur 3-4 ditë, pasi kishte rënë edhe tërmeti në Turqi. Natën e parë kur u bë një si pritje, një aktivitet artistik, dhe presidenti Clinton erdhi takoi gjithë kryetarët e delegacioneve. Mund të ishin rreth 50. Nga fundi isha edhe unë i vendosur. Ai erdhi, u dha dorën të gjithëve dhe u prezantova. Dhe në momentin që u prezantova me të, ai tha që prapë Shqipëria ka Kryeministrin më të ri në Europë, etj. Dhe unë i thash që nuk dua të jem krenar për kaq, dua të bëj diçka më shumë, prandaj mbështetem shumë në ndihmën tuaj etj. Ditën tjetër, në një pushimin e kafesë, gjatë Samitit, Papandreu, Ministri i Jashtëm i Greqisë në atë kohë, më thotë: E ke takuar presidentin? Jo, i them unë, thjesht i dhashë dorën dje. “Hajde ta takojmë”, më tha. Dhe Clinton ishte duke pirë kafe në këmbë bashkë me disa personalite të tjera. Paprandreu i thotë që dua të prezantoj me.... Edhe ai ia kthen: Ah, me Kryeministrin e ri të Shqipërisë. U takuam dje etj, etj.
Dhe ajo që është më interesantja, në fund fare do të bënim foton familjare të Samitit, dhe unë edhe për arsye të alfabetit të vendit, isha në vendin që do të dëshironte cilido tjetër që do të ishte. Isha midis Demirelit, që ishte president i Turqisë dhe i vendit organizator dhe Clintonit. Unë isha midis tyre. Kuptohet që derisa do të sistemoheshim të gjithë kryetarët e delegacioneve, presidentë dhe Kryeministra për të bërë atë foto, kjo është një procedurë e gjatë. Dhe të gjithë ata vinin, kuptohet për shkak të Demirelit, për shkak të Clintonit, dhe ata ishin në qendër dhe unë isha aty. Ajo që më ka bërë shumë përshtypje është kur vjen Jacques Chirac, Presidenti i Francës dhe Clinton i thotë: “Të prezantoj me Kryeministrin e ri të Shqipërisë”. Dhe riprodhon bisedën e natës së parë, që unë mendova se ai nuk do ta kishte mbajtur mend, normale për shkak të ngarkesës.
I tha që Shqipëria ka Kryeministrin më të ri në Europë, por ai nuk është i kënaqur me kaq, do të bëjë diçka më shumë për vendin e tij dhe ne duhet ta ndihmojnë. Kjo më ka bërë mjaft përshtypje në kuptimin e nivelit të përqendrimit të jashtëzakonshëm të tij, përveçse faktit që ai ishte një njeri improvizues. Mbaj mend edhe gjatë Samitit, sepse ishim të vendosur edhe në Samit shumë pranë, pra Shqipëria, Gjermania, Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Austria. Ishim shumë afër dhe e shikoja se si ndryshonte vazhdimisht me të majtën e tij fjalimin që i kishin bërë këshilltarët e tij, në varësi të zhvillimit të debatit, sepse ishin debate shumë të forta atëherë në lidhje me çështjen e Jelcinit.
Duket sikur nuk është vetëm njeriu më i rëndësishëm që keni takuar, por dhe politikani të cilin e vlerësoni më shumë?
Pa diskutim që është për mua politikani që vlerësoj më shumë nga ata që kam takuar, që më ka bërë më shumë përshtypje, ashtu sikurse vlerësoj edhe shumë të tjerë, por për atë shkallë të lartë ngarkese, për atë nivel aq të lartë që kishte të përqendrimit, sigurisht që është diçka e jashtëzakonshme.
Për t’u rikthyer te intervista që dha Presidenti Bush, se pati një moment, dhe unë jo më kot ju pyeta se tha në një moment që 8 vjet në krye të vendit, SHBA-së, janë shumë. Pastaj duke e ditur se ata që po e dëgjonin, nuk do të ishin të prirur për ta besuar. Tha, që unë e di që do të ketë njerëz që nuk do e besojnë, por unë jam mirë me Laurën, në Teksas, në Dallas, me miqtë. 8 vjet janë shumë?
Sigurisht, për detyrën e Presidentit të SHBA-së, pa diskutim që janë shumë dhe ndaj edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës e kanë zgjidhur këtë çështje me kufizim mandatesh.
Një zgjidhje me kufizim mandatesh, por ka vende kur nuk të kufizon askush, por ikën. Blairin nuk e kufizonte askush, por e la mandatin.
Patjetër. Por kjo nuk ka vetëm kufizim ligjor, por ka edhe kufizim moral. Kur dikush nuk mund të japë diçka më shumë se çfarë ka dhënë, atëherë përse duhet të vazhdojë pa fund. Unë mendoj se edhe vetë presidenti Bush, iku në kohën e duhur. Për më tepër, që po të kemi parasysh historinë, edhe mund të mos ishte zgjedhur kurrë president, edhe për shkak të garës me Al Gore. Kështu që ai duhet të jetë shumë i kënaqur dhe unë besoj sinqerisht që ka qenë i kënaqur me këtë periudhë të qenies së tij si president dhe tani kërkon të gjejë qetësinë e tij.
Ilir Meta pas 23 vitesh është...
Do të ishte më mirë që kjo pyetje t’i bëhej Doktorit.
Doktori këtu nuk vjen. Kam përshtypjen që do të dilte bisedë shumë interesante.
Nuk i dihet. Nuk i dihet.
E ardhmja
Pas 12 vitesh, ku do të jetë Ilir Meta?
Në Shqipëri, kjo është e padiskutueshme.
Jo padiskutim në Shqipëri. Sigurisht jo se mund të jeni edhe jashtë. Pra, do të jetë sërish Ilir Meta në krye të LSI-së, në pozicion dominant në politikë? Nuk do të jeni sërish me “Laurën” tuaj, Monikën?
Më Tiranë ose në Skrapar ose në Lalëz. Unë mendoj se do të jem këtu. Raporti me politikën varet nga ajo që unë do të kontribuoj në të ardhmen, por besoj se jam shumë më realist se shumë politikanë të tjerë në raport me kohën. Mendoj se çdo politikan duhet të vendosi një raport sa më të drejtë me kohën, dhe duhet të jetë sa më i dobishëm për atë periudhë angazhimi të jetës publike që ai ka. Në çdo moment kur kjo kthehet në qëllim në vetvete, atëherë kjo është kundërproduktive dhe sigurisht që nuk i besoj askujt
Ju mendoni se do të largoheni dhe nga pozicionet dominonte në momentin tuaj më të mirë, apo në momentin kur elektorati do ju thotë “ik tani”?
Unë mendoj se njeriu duhet të largohet apo duhet të shmanget apo duhet të rivendoset në momentin më të dobishëm për të gjithë që të mos jetë një pengesë, por të japë një kontribut që procese të shkojnë më para. Nuk duhet të identifikohet asnjëherë një politikan me fatin e vendi. Ju më thatë qeparë, sa është Shqipëria e Ilir Metës? Unë në çdo rast do të doja të isha i Shqipërisë, të mos i bëhesha pengesë asaj.
Unë prisja që të më thoshit që do të ikë në momentin tim më të mirë dhe unë do ju thosha që momentin më të mirë se ky që keni sot, nuk keni për të pasur. Se ju shoh nga pikëpamja elektorale me mbështetje. Jeni në krye të Kuvendit, po e luani mirë atë rol, gjithmonë në optikën time dhe ju nuk e thatë këtë gjë.
Shiko, nuk është puna se dhe unë nuk kam ikur. Ka pasur raste që edhe kam ikur edhe jam rikthyer, kështu që...
Marrëdhëniet me Parlamentin
Ju më përmendët Doktorin. Ai ka qenë President, ka qenë Kryeministër 8 vjet. Unë e shoh sot në parlament, i jep fjalën Kryetari i Kuvendit...
E merr vetë.
E merr vetë?! Dhe i sulet të gjithëve, ti ke përdhunuar një me SIDA, unë me 5 mijë veta destabilizoj vendin. Ku e ka hallin ky?
Shpeshherë më vjen keq, sepse mendoj që ka mjaft energji, të cilat të orientuara në një mënyrë më racionale, më pozitive do ta kishin ndihmuar vendin shumë më tepër, por edhe vetë atë për të lënë një trashëgimi më pozitive për të ardhmen. Mesa duket ka një problem me historinë, ka një kundërvënie me kohën dhe një raport jo të drejtë me të. Megjithatë, demokracia, kjo është. Them se sot është më shumë një problem edhe për opozitën. Është një problem edhe për normalitetin e Kuvendit dhe të jetës politike. Në rast se do të më pyeste dhe mua, që nuk e ka zakon që të pyesë dhe duket qartë, është se nuk i shkon roli i protagonistit, por një vendosje tjetër do t’i jepte mundësi për të qenë një kontribuues pozitiv për të ardhmen e vendit, për të ardhmen e opozitës, sepse nuk do të nënvleftësojmë njëkohësisht që ka dhe kontribute të spikatura pozitive, por ka edhe përgjegjësi për konflikte të mëdha, ndaj dhe ai është një figurë që sjell polarizim të tepruar.
Unë po vë re se ju ia jepni fjalën sa herë që ai dëshiron, ndërkohë që ju thoni se ai e merr vetë...
E merr vetë në kuptimin që e kërkon.
Ju ia jepni vetë duke shkelur edhe rregulloren në fakt. Tani rregullorja mendoj se nuk është opsionale, që doni ju e shkelni, nuk doni ju s’e shkelni?
Jo, rregullorja është bërë, dhe është bërë me konsensus për të garantuar të drejtat e opozitës. Në rast se unë do të akuzohesha se po i jap më shumë hapësirë opozitës, kjo nuk do të ishte një mangësi për mua, pavarësisht se unë e di që ka shumë njerëz në Shqipëri, për shkak edhe të mënyrës se si flet z. Berisha, shpeshherë mjaft agresiv, jo etik, inatin mund ta kenë më shumë me mua që nuk e ndërpres, se sa me atë që është mësuar që të flasë me këtë mënyrë. Por, në fund të fundit....
Pse, nuk e pëlqejnë që ju nuk e ndërprisni?
Ka shumë që më akuzojnë mua, dhe jam i bindur, pse nuk e ndërpres. Ajo që unë besoj shumë në këtë raport të ri të forcave në Parlament, por edhe të një raporti të ri që mazhoranca e re kërkon të sjellë në jetën publike politike, është pikërisht që të sjellë një raport të ndryshëm nga mazhoranca në të kaluarën. Pra, të krijojë sa më shumë mundësi opozitës për t’u përfshirë, për të thënë fjalën e saj, për t’u dëgjuar, pavarësisht se për fat të keq, opozita, por edhe z. Berisha po e shpërdorojnë këtë mundësi. Megjithatë, unë mbeten partizan i kësaj që më mirë të më akuzojnë për tolerancë se sa të më akuzojnë për arrogant.
Lëvizjet në administratë
Një nga shqetësimet e mia në lidhje me zhvillimet politike të këtij vendi lidhet me faktin se ne akoma nuk kemi një administratë publike eficente, një burokraci të mirë, që nuk ndikohet nga ndërrimi i pushteteve njëherë në 4 vjet dhe një burokraci të ndërtuar mbi kritere meritokratike. Sot u ndërtua një sistem. Jemi të gjithë në grackën që për të ndihmuar njerëzit tanë, kur nuk ka ndonjë vend pune, fillojmë që të ndërhyjmë të gjithë. Duhet se s’bën të kemi një njeri me pushtet që të na fusë një njeri në punë. Edhe kam përshtypjen që e bëjnë të gjithë. Mund ta bëj edhe unë që po flas. Në 2-3 raste mund të kem ndërhyrë për të ndihmuar njerëzit mi, sepse i tillë është sistemi. Ose do të dalim që ta luftojmë sistemin me mjete të ndryshme ose do të përshtatemi.
Po shikoja foton për papunësinë dhe po mendoja se ishte sa i takon punësimit. Unë mendoj se problemi kryesor i yni është zhvillimi i ekonomisë, dhe rritja e punësimit, jo në kuptimin e zgjidhjes së problemeve tona me anëtarët apo me njerëzit e tjerë me të afërmit e tyre. Se kjo nuk është zgjidhja. Që të heqësh dikë dhe të vendosësh dikë në administratë. Kjo nuk është një zgjidhje për vendin, nuk është një zgjidhje për shoqërinë, është një zgjidhje për një individ, për një grup të caktuar, për një rreth të caktuar.
Është bërë. Katër muaj para se të ndërrohej pushteti, ju shpallët koalicion e ri. Ishin me mijëra anëtarë të LSI-së që u hoqën nga puna. Kjo është një gjë shumë skandaloze...
Jam shumë dakord me ju. Ajo që është e rëndësishme, është që ne duhet të mendojmë më shumë për rritjen e punësimit në sektorin privat. Për politika të cilat krijojnë vende të reja pune, sepse administrata nuk mund të vijë duke u zgjeruar. Administrata është kjo që është, do të vijë duke i filtruar më shumë, do të vijë duke u rritur kërkesa për të qenë sa më profesionale, sa më e përgjegjshme dhe kjo do të vijë përmes zhvillimit sa më transparent të të gjithë procedurave të konkurrimit, të rekrutimit. Megjithatë më duhet të them që shpeshherë, ka edhe teprime. Pse ka teprime? Mund t’ju them në diplomaci. Mund t’ju them që ambasadorët e Shqipërisë në vendet më kyçe, janë ambasadorë që i takojnë shërbimit diplomatik.
Janë profesionistë?
Po. Për shembull në Bruksel, në Bashkimin Europian, në NATO-në, OKB dhe në shumë të tjera. Ambasadorë që kanë shërbyer në diplomaci për më shumë se 20 vite, që kanë shërbyer në qeveri të majta, përpara se të vinte Berisha në pushtet, pas periudhës që ka qenë Berisha, përsëri sot. Këtë mund ta them dhe në shumë fusha të tjera.
Pse nuk ndodh në polici kjo? Punonjësit e policisë, çfarë pune kanë me pushtetin?
Për fat të keq ne e dimë që ka ndryshime në polici, por e dimë njëkohësisht që policia ka qenë në trysni të tepruar të politikës. Megjithatë, mos të harrojmë që edhe ata që janë vendosur, janë njerëz që janë vendosur nga policia dhe nuk janë njerëz që vijnë nga fusha, që nuk kanë lidhje me rendin publik, nuk kanë lidhje me sigurinë. Ndryshimet edhe në SHBA ndodhin. Ndryshon presidenti dhe ...
Unë di që kemi sistem evropian. Nuk di që në Itali të ndërrohen komisarët e policisë...
Nuk po them unë që në Itali ndërrohen komisarët e policisë, ndoshta me këtë mënyrë, por kudo ka ndryshime, ka freskime. Në rast se situata e rendit nuk është e mirë, do të ketë ndryshime.
Megjithatë, shqetësimi im është ky që fëmijët tanë po rriten me idenë, se nëse duan që të bëjnë karrierë në administratë, se ka njerëz që duan të bëjnë karrierë në administratë, nuk kanë vetëm njerëz që të bëjnë biznes të tyre. Mund të kenë prije për administratë, diplomaci. Kanë kallur një ide të fortë në kokë që po nuk pata një mik të fortë nuk filloj dot punë në administratë dhe kjo është....
Deri diku kjo është e vërtetë, është reale, por gjithashtu të mos harrojmë një problem tjetër, që tani janë bërë të gjithë me shkollë të lartë të gjithë janë bërë me diploma. Nuk ka qenë ky problem përpara shumë kohës. Është një çështje tjetër që duhet trajtuar, që ka të bëjë me vetë sfidat dhe problemet e arsimit dhe të arsimimit në vendi tonë. Sepse çdo njeri që ka mbaruar një shkollë, mendon që automatikisht i lind e drejta për të qenë në administratë shtetërore, pavarësisht nga cilësia e shkollës dhe diplomës. Ne kemi parasysh që të paktën në këto kohët e fundit, se sa shumë kanë përfunduar shkollat dhe ndërkohë që në administratë nuk ka vende të lira. Dhe cilitdo i lind e drejta të mendojë që unë nuk jam në administratë se nuk kam një mik. Por nuk është kështu.
Sido që të ishte mundësia, shumë prej tyre nuk do të mund kurrë të integroheshin në administratë, prandaj ne kemi përparësi zhvillimi e ekonomisë, zhvillimi e sektorit privat dhe ato politika nxitëse që rrisin punësimin në sektorin privat, sepse ne kemi gjithashtu edhe mjaft të tjerë që janë mjaft të suksesshëm, që kërkohen që të vijnë në administratë shtetërore dhe nga administrata e mëparshme edhe nga administrata aktuale, dhe nuk pranojnë që të vijnë, sepse e gjejnë veten shumë më lehtë në tregun privat, në kompanitë e ndryshme të huaja të cilat janë shtuar në vendin tonë për shkak të pagave, të trajtimit që është në shumë raste më i mirë. Pra, e kemi edhe këtë problem tjetër. Çdo njeri që sot në Shqipëri, ka një diplomë, mendon që i takon një vend në administratë. Dhe në momentin që nuk ka një vend në administratë, mendon që nuk është atje se nuk ka një mik.
Po flas për dukuri që partitë kanë një rol të madh...
Ashtu sikurse në Ministrinë e Financave, në nivelet e administratës, në shumë pozicione janë prej 15 vitesh dhe askush nuk i ndërron, edhe pse Ministria e Financave është një institucion kyç, sepse janë njerëz që bëjnë punën e tyre, janë të domosdoshëm. Gjërat nuk janë kaq bardhezi. Ky pretendim qëndron, por jo në atë shkallë që ne insistojmë.
Rritja e LSI-së
Çfarë ju sjell në mendje fotoja e këtij mitingu që është shfaqur në ekran?
Është një takim në Gjirokastër në prag të zgjedhjes së 23 qershorit dhe unë gjej rastin t’i përshëndes të gjithë anëtarët, simpatizantët dhe përkrahësit tanë në Gjirokastër, sepse ka qenë një rezultat spektakolar për të cilin unë kam qenë i bindur.
Është një gjë që qarkullon mes gazetarëve, që ju përpara zgjedhjeve dinit shifrat e sakta të rezultatit final. Unë ju pyes, ju në momente euforie keni nxjerr në shifër dhe pastaj doli që qëlluat në shenjë rastësisht apo ishte e bazuar në një vëzhgim si të thuash kapilar?
Jo, ne bëjmë herë pas here sondazhe dhe sondazhi i fundit që ne kemi bërë ka qenë ai i 13 majit për dy qarqet kryesore, Tiranën dhe Fierin. Dhe e vërteta, për të cilën ka shumë dëshmitarë, mes të cilëve edhe kolegë tuaj gazetarë, është që shifrat e sondazhit për Tiranën dhe Fierin kanë dalë saktësisht siç kanë dalë rezultatet më 23 qershor dhe shumë prej atyre që i kanë parë, nuk kanë dashur t’i besojnë, sepse gjithmonë ekzistonte legjenda që zgjedhjet do të dalin aty-aty. Do të dalë e majta dy mandate para, 72 me 68 apo 71 me 69, sepse bëheshin kalkulime aritmetike. Pra, sa ka marrë LSI-ja para zgjedhjeve, sa ka marrë PD-ja, sa ka marrë PS-ja e kështu me radhë, ndërkohë që politika nuk është as aritmetikë e as matematikë, është më shumë kimi. Dhe natyrisht që ka proceset e saj, ka reaksionet e saj dhe absolutisht që kemi qenë të bindur në suksesin e 23 qershorit pavarësisht se garës asnjëherë nuk i dihet deri në fund.
Nëse bëhen zgjedhjet sot, sa vota do të merrte LSI-ja sipas mendimit tuaj?
Në çdo rast më shumë se më 23 qershor, këtë mund ta them me bindje.
Nuk keni bërë sondazhe apo jo?
Nuk është se kemi bërë sondazhe profesionale, por kemi bërë fokus-grupe dhe në bazë të tyre duket qartë që situata është mjaft pozitive.
E keni pyetur ndonjëherë vetes së çarë i pëlqejnë njerëzit LSI-së?
Mendoj se LSI-ja është një forcë shumë më pranë tyre, është një forcë e orientuar për zgjidhjen e problemeve dhe jo për krijimin e tyre. Është një forcë me mesazh gjithmonë konstruktiv dhe pozitiv. Është një forcë që kujdeset për njerëzit dhe sidomos për të rinjtë.
LSI-ja jeni ju?
Kjo nuk është e vërtetë, unë jam drejtuesi i saj. LSI-ja do të thosha unë janë ato të rinj dhe të reja, të cilët i japin tonin kësaj force politike në mbarë vendin dhe shumica e votuesve tanë i takojnë moshës 18-35 vjeç. Në rast se do të pranohej rezultati i Doktorit që të votonin edhe ata në moshën 16 vjeç rezultati i LSI-së do të ishte akoma shumë i lartë.
Në foton tjetër shfaqet këmba e një burri që po shkel lëkurën e bananes. Çfarë ju sjell në mendje kjo?
Duket sikur ke veshur një këpucë shumë të mirë që të mbron të mos lagesh nga shiu apo nga uji, por ndërkohë në momentin që ti shijon komoditetin që ajo të jep, rrezikon të thyesh qafën nga një lëkurë bananeje.
Miqësia në politikë
A keni shumë miq? Miq me “m” të madhe?
Kam shumë miq dhe pasuria ime më e madhe janë miqtë. Kam shumë prej tyre të cilët i kam prej ndoshta 35 vjetësh, pra që në kohën e fëmijërisë dhe kam kënaqësinë që e ruaj këtë miqësi edhe sot e kësaj dite. Pra, miqtë nuk i kam thjesht si numër, për mua miqësia është diçka e rëndësishme.
Po në politikë a keni miq?
Nuk mund të them se nuk kam miqësi dhe nuk kemi miqësi në politikë, por miqësia nuk është gjithçka në politikë.
Pra po thoni që nuk keni miq në politikë?
Nuk mund të them se nuk kam miq, por kam mësuar në të kaluarën se kam bërë gabime, sepse kam mbrojtur persona të caktuar edhe kur mendoj se kanë qenë në një pozicion të gabuar politik për shkak të miqësisë. Ka qenë një gabim. sepse kam dëmtuar atë që unë kam përfaqësuar politikisht dhe shumë të tjerë.
Çfarë keni mendje kur thoni që keni ndihmuar persona të caktuar?
Nuk dua të hyj në raste konkrete, por njeriu në politikë duhet ta ndaj politikën nga miqësia. Nuk duhet t’i lidhi bashkë, sepse pastaj bën gabimin politik, por edhe miqtë nuk duhet ta kërkojnë këtë gjë, në mënyrë që miqësia duhet të mbetet e paprekur dhe politika të vazhdojë rrugën e saj.
Ju latë të kuptohej se po të jesh në politikë, sidomos në pozicione të rëndësishme, është e pamundur të kesh miq brenda politikës?
Jo, nuk është kështu, por në politikë raportet lëvizin, kështu që ajo që është më e rëndësishme për kohën që ti je në politikë, është të jesh në rregull me raportin tënd politik. Ndërsa përsa i takon miqësisë, kjo në këtë rast është diçka relative. Mua nuk më pëlqen t’i përziejë miqësitë me politikën. Në të kaluarën unë e kam përzier, dhe kam bërë gabime.
Vlerësimi për figurat
Më thoni dot dy apo tre vetë që ju i çmoni nga klasa politike aktuale?
Tani, kam një vështirësi, sepse po të them për personat të cilët janë në forca të tjera politike, sidomos në Partinë Demokratike, kam një shqetësim se mos ju dëmtoj. Megjithatë, ndonjë emër duhet ta themi, sepse dalim pastaj dikur folëm vetëm në parim dhe pastaj bëhemi shumë abstraktë. Për shembull, vlerësoj shumë z. Eduard Selami. Aq sa ndonjëherë më duket sikur përfaqëson diçka krejt tjetër nga e gjithë pjesa tjetër e parlamentit.
Mos i prishni punë duke e përmendur?
E përmenda, sepse e vlerësoj, por jam bindur se nuk i prish shumë punë, sepse më shumë i ka prishur vetë punë vetes në të kaluarën, përpara se të rikthehej në politikë. Por vlerësoj shumë frymën konstruktive, parimore, të paraqitjes së problemeve, të mënyrës së bërjes opozitë. Është një mënyrë vërtetë perëndimore, është jashtë ngarkesave personale, jashtë asaj retorikës agresive, personalizimit të debatit dhe vërtetë imponon vëmendje dhe respekt. Po ta dëgjosh me vëmendje ke vërtetë se çfarë mëson. Natyrisht, që ka edhe shumë politikanë të tjerë nga të cilët mund të mësosh, por rasti i z. Selami është një rast i veçantë dhe mendoj që është një mënyrë vërtetë moderne e të bërit politikë dhe e paraqitjes së një opinioni ndryshe.
Kush është njeriu më i rëndësishëm në historinë e Shqipërisë për ju?
Për mua është Skënderbeu, sepse të gjithë më të rëndësishmit pas tij, përsëri atij i janë referuar për të marrë forcë dhe për të arritur qëllimet e veta.
Po në historinë shtetërore të Shqipërisë, a ka ndonjë politikan nga ato që nuk janë gjallë sot me të cilin do të doje të haje një drekë sot dhe më të cilin do të doje të shkëmbeje ca llafe?
Unë mendoj se të gjithë politikanët shqiptarë kanë vlerat dhe kanë kontributet e tyre dhe secili nga ata duhet parë në kontekstin e kohës dhe të rrethanave historike. Padyshim, figura kyçe për mendimin tim në historinë e formimit të shtetit mbetet Ismail Qemali, Ahmet Zogu, Enver Hoxha, pavarësisht nga raporti që shumë njerëz sot kanë sidomos me këta dy të fundit. Sepse i parti është figurë e gjithëpranuar dhe në atë kohë nuk kishim as forcë politike, as opozitë e as mazhorancë. Ishte një situatë krejt tjetër. Po të kishte qenë një situatë e tillë dhe politika shqiptare të kishte qenë kaq e ndarë....
...Unë vetë do të doja të haja një drekë me Esat Toptanin, një personazh interesant i historisë sonë...
Patjetër që është personazh interesant, por nuk mendoj se ka ndonjë kontribut të spikatur në shtetformimin tonë.
Bilanci politik
Fotoja tjetër na shfaq një laps me gomë, që ka fshirë disa gabime në fletën e bardhë. Ju përmendet faktin se keni bërë disa gabime kur keni ndihmuar ndonjërin, po gabime të tjera keni bërë?
Jo kur kam ndihmuar njeri. Nuk mendoj se është gabim të ndihmosh dikë dhe unë kam një parim që ‘bëje të mirën e hidhe në det, e kthen Zoti mbrapa’. E kam bindje këtë gjë. Por kur ngatërron miqësinë me politikën, kjo është e gabuar. Në rastin konkret, kjo është gomë e përdorur që ka fshirë gabime shumë. Sigurisht që në politikë nuk ndodh kështu, sepse kohën nuk kthen dot mbrapa, por kjo të ndihmon të reflektosh se çfarë nuk duhet të përsërisësh në të ardhmen nga ato që mund të kesh bërë gabim në të kaluarën.
Kush është talenti juaj më i vlefshëm, më i mirë? Cila është arma juaj e fortë?
Mendoj që arma më e fortë është qëndrueshmëria dhe fjala e dhënë. Pra, raporti i besimit që unë krijoj me të tjerët dhe korrektësia besoj. Përpiqem të jem gjithmonë njeri korrekt, jo se këtë e arrij gjithmonë, por përpiqem që gjithmonë të bëj maksimumin.
Për t’u kthyer te një diskutim që më provokoi fotoja. Karriera 23-vjeçare është e gjatë apo jo. Edhe tetë vjet janë shumë tha George W. Bush. Me siguri keni bërë gabime apo pretendoni që nuk keni bërë gabime?
Jo patjetër, por unë kam aftësi që reflektoj, do të thosha për gabimet që kam bërë. Jo vetëm kaq, por përpiqem që të mësoj edhe nga gabimet e të tjerëve. Mendoj se ky është një avantazh tjetër.
Kjo e dyta është pak më e lehtë, vetëm se mënyra se si e thatë, frazën disi të rrumbullakosur. I njihni vetes gabimet e tua, i dini t’i thoni, doni t’i thoni?
Nuk është vendi këtu për të thënë gabimet, por politika vetë është eksperiencë dhe në këtë kuptim është një mundësi për të mësuar, për të reflektuar dhe për të mos menduar asnjëherë se nuk ka vend për përmirësime. Përkundrazi.
Nuk ka ndonjë gjë që ju sot nga distanca e 23 vjetëve thoni që “këtë gjë nuk duhet ta kisha bërë”?
Në fakt, nuk para mendoj në këtë mënyrë, sepse jam realist dhe e di se çdo kthim prapa është i pamundur. Por, nga mënyra se si unë besoj kam reflektuar, besoj se tregoj te çfarë duhet bërë më mirë dhe se si duhet bërë më mirë.
Po momente ku jeni ndjerë mirë, jeni ndjerë krenarë, përveç 23 qershorit?
Jo, sigurisht që ka pasur momente vazhdimisht kur jam ndjerë mirë. Për shembull një nga momentet më të mira kur unë jam ndjerë mirë është liberalizimi i vizave. Ishte një moment shumë i mirë, sepse isha i ndërgjegjshëm se çfarë arritjeje ishte kjo për të gjithë qytetarët tanë. Ka qenë një dramë e tmerrshme për të marrë një vizë, për një njeri që kishte një problem shëndetësor apo çdo lloj arsye tjetër. Jam ndjerë shumë mirë. Nuk dua të flas pastaj për karaktere të caktuara të momentit historik, sepse pastaj do të dukej sikur po bëjmë propagandë.
Marrëdhënia me teknologjinë
Në foton e radhës që kemi shfaqur në ekranin tonë shihet një familje me celularë në duar. Ju vetë, çfarë marrëdhënie keni me celularin?
Unë kam një raport korrekt. Përpiqem të komunikoj sa më shumë që të jetë e mundur, por pa e tepruar. Pa e tepruar, sepse përndryshe humbet të gjithë rendin e ditës, axhendën dhe kthehesh vërtetë në një varësi që nuk të ndihmon. Por përpiqem që të jem sa më korrekt në raport me komunikimin. Në raport me të gjithë ata që përpiqen që të komunikojnë me mua dhe ka raste të caktuara, ndoshta dhe me vonesë kur përpiqem, që cilido që ka kthyer një mesazh të marrë një përgjigje. Por, natyrisht kjo foto tregon se sa të rrezikuar jemi nga kjo magji e elektronikës. Shohim një familje kaq pranë dhe kaq larg njëri-tjetrit. Secili në botën e vet.
Ka qenë më mirë bota pa celularë apo është më mirë kjo me celularë?
Është më e shpejtë. A është më e mirë nuk e di, por që është më e shpejtë dhe që është më stresante kjo është e sigurt. Por, ne kemi edhe të nostalgjinë për atë botën tonë të dikurshme pa celular.
Ju kur drejtoni parlamentin e mbani telefonin hapur?
Natyrisht që e mbaj, por gjithmonë e kam pa zile.
Nuk e di praktikën e parlamenteve të tjerë, por nuk është se kam parë deputetë me celularë. Apo është një praktikë që...
Nuk e kam vënë re, por nuk e besoj se është i ndaluar komunikimi me celular. Këtë nuk e kam vënë re, do ta verifikoj dhe do t’ju them.
Vlerësimi për historinë
Duke mos u marrë fare me precedentin, logjika të thotë që nuk ka gjë të keqe, por unë vërej një praktikë që e bëjnë kolegë të mi nëpër studio televizive, ku ndërkohë që drejtojnë “Talk Show”, të gjithë me celularë në dorë. Nuk është etike, është mungesë respekti. Madje është hera e parë që po jua them edhe kolegëve. Këtë jam i sigurt që nuk e sheh askund, nëpër studio me celularë në dorë, ndërkohë që zhvillohet biseda. Kalojmë te fotoja tjetër, ku është një pikturë që tregon partizanë duke luftuar gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Është natyrisht një pikturë, ndoshta beteja e Mezhgoranit . Është natyrisht një moment nga historia, do të thosha unë e lavdishme e Luftës Antifashiste Nacional Çlirimtare, dhe e them këtë me bindje të plotë dhe e kam thënë gjithmonë. Sepse kjo luftë i riktheu Shqipërisë pavarësinë dhe integritetin dhe padyshim e vendosi në një koalicion fituesish, koalicionin më të madh ndonjëherë dhe me dinjitet. Dhe revoltohem shpesh kur vërej se ka përpjekje për të nënvlerësuar këtë kontribut, këtë sakrificë, ndërkohë që vende të tjera që janë shumë më të zhvilluara, ndihen të turpëruara për faktin që nuk kanë bërë asnjë rezistencë dhe kanë bërë përpjekje të madhe për të krijuar dëshmorë, njerëz që mund të kenë vdekur aksidentalisht pa bërë asnjë rezistencë ndaj pushtimit nazist. Kështu që është një moment interesant. Është një moment që mua më jep krenari për atë që kanë bërë djemtë dhe vajzat e Shqipërisë, sepse mosha e tyre ka qenë mjaft e re, shumica e tyre kanë qenë 18 apo 22-vjeçarë, në një kohë mjaft të vështirë.
Veçse ata që bënë luftën, duke përjashtuar këta që dhanë jetën, pas luftës ndërtuan në Shqipëri një regjim që zgjati gati 50 vjet dhe ishte një regjim, besoj se këtu biem dakord të gjithë, një regjim mizor. I ndërtuar nga ata që e bënë luftën dhe kjo besoj unë, i bën të tjerët që t’ju shohin juve si një njeri që nënvizoni më shumë se sa duhet rëndësinë e Luftës së Dytë Botërore.
Unë nuk nënvizoj aspak periudhën mjaft problematike të diktaturës në raport me të drejtat e njeriut dhe kështu me radhë. Absolutisht, kjo është diçka tjetër. Unë nënvizoj rëndësinë e luftës. Dhe e nënvizoj këtë për shumë arsye. Sepse sa i takon kësaj çështjeje, që ata që bënë luftën, ata bënë diktaturën, duket sikur kjo është e vërtetë, por ka disa të vërteta edhe më të mëdha, sepse ju e dini shumë mirë që në Greqi komunistët grekë bënë një luftë po kaq të madhe, dhe ndoshta edhe më të madhe, por konjukturat e fuqishme të Fuqive të Mëdha, bënë atë që imponuan që edhe ata që bënë luftën në Greqi të largoheshin nga vendi, të përjetonin ato sakrifica të pamerituara dhe në Greqi të vendosej një sistem tjetër. Gjë që nuk ndodhi në rastin e Shqipërisë, gjë që nuk ndodhi në shumë vende të tjera. Pra, të mos harrojmë që diktatura apo zgjedhja komuniste e Shqipërisë, nuk ishte thjesht një meritë e Enver Hoxhës dhe e komunistëve shqiptarë, por ishte edhe një rezultat i një kompromisi ndërkombëtar, i cili vazhdoi deri në vitin ‘90.
Më jepni një përcaktor të vetëm për Enver Hoxhën?
Një të vetëm nuk e jep dot, sepse është një figurë shumë komplekse.
Ndërkohë po mendoheni apo jo?
Jo, nuk po mendoj fare. Nuk mund ta japësh dot një të vetëm, sepse është një figurë shumë komplekse. E kam bindje këtë. Nuk e di a e keni lexuar librin e një historiani shumë të njohur rumun që e quan “Tradhtia e perëndimit”, i cili me shumë fakte dhe dokumente provon se si Rumania u imponua nga marrëveshja e Jaltës, pikërisht nga ky raport ndërkombëtar, një vend ku komunizmi nuk kishte farë rrënjë, nuk kishte fare bazë, por për shkak të një ndarjeje që u bë, iu imponua që të vendosej ai sistem që u bë komunist. Dhe ndërkohë Greqia, një vend ku lëvizja komuniste ishte shumë e fuqishme, u imponua që të ketë një sistem tjetër. Në rastin e Shqipërisë mund të themi që Shqipëria u lejua, u vendos në atë sistem, i cili natyrisht që kaloi në ekstrem, në raporte të panjohura më parë.
Lidhja me vendlindjen
Ka njerëz që mendojnë se ju keni jetuar në Skrapar. Me sa di unë ju nuk keni jetuar në Skrapar?
E para, jam krenar që kam lindur në Skrapar. E dyta, nuk kam jetuar, sepse që në moshën një po dy vjeç, prindërit janë vendosur në Tiranë. Babai ka qenë me punë më përpara dhe jam rritur këtu, çerdhja, kopshti, shkolla fillore “Kongresi i Lushnjës”, 8-vjeçare “Fan Noli”, gjimnazi “Sami Frashëri”, por gjithmonë kam qenë shumë i lidhur me Skraparin. Në periudhën e verës gjithmonë preferoja që të shkoja më shumë në Skrapar se sa të shkoja në plazh. Kjo ka qenë lidhje e vazhdueshme, është një lidhje shumë e fortë, është një lidhje që të tjerët janë përpjekur të ma përdorin për të më fyer ndonjëherë. Por mua kjo asnjëherë nuk më ka shqetësuar...
E keni fjalën për Fatos Nanon?
Jo, jo. Nuk më ka shqetësuar, përkundrazi jam shumë krenar që edhe vajza ime e vogël, e cila është vetëm 9 vjeç, kur dikush e pyet nga është, i thotë që është nga Skrapari. Jam shumë i kënaqur për përkatësinë time dhe mendoj se është një popull i jashtëzakonshëm. Do të më lejoni që t’ju tregoj vetëm një histori që e përmend vazhdimisht në raport me traditat, me miqësinë. Është një popull i jashtëzakonisht, bujar, i sakrificës, i punës, i fjalës. Është një popull i veçantë. Jo se vetëm ky është një popull në Shqipëri, përkundrazi.
Më lejoni që t’ju tregoj një histori shumë interesante. Vete njëherë në një fshat që ju ndoshta nuk keni pasur rastin të shkoni, në Leskovë. Një fshat shumë i largët. Dhe aty kisha lënë një takim në vitin ‘96-‘97. Aty më vjen një nga banorët e fshatit dhe më thotë që “Dua të vish tek unë për një kafe etj., sepse nusja ime është nga Çepani”, fshati nga jam unë me origjinë. Me këtë rast ishim miq domethënë. Unë për ta respektuar, patjetër i thashë, do mbaroj takimin, do vijmë për kafe. Të tjerët të cilët merreshin me takimin, më thonë “Po pse i the për kafe, ai është më i varfi i fshatit”. Po mirë për kafe u thashë. Po më thonë: jo, ai do të shtrojë drekë. Pasi mbaruam ne shkuam aty, sepse i kishim dhënë fjalën dhe ai vërtet kishte therur pula, një drekë shumë të mirë, nuk mund të thoshe që ishte më i varfri i fshatit. Dhe unë u ndjeva jo mirë, duke më thënë edhe këta që ky ishte më i këputuri dhe i thashë: “Çfarë ke bërë kështu?. E lamë ndryshe, e bëmë ndryshe etj”. Dhe ai më thotë një gjë shumë interesante që unë nuk e kam harruar asnjëherë. Më thotë: Po pse për çfarë u harxhova, për çfarë jetoj unë shoku Ilir këtu në mes këtyre maleve? Jetoj një ditë për të pritur një mik. Është pra, filozofia e një populli mjaft të veçantë. Padyshim që është një traditë shqiptare, por më pyetët për traditën nga vij unë.
Shumë njerëz sot, duke ditur se ju do të ishit këtu, duke ditur se unë kam qenë një gazetar kritik lidhur me Ilir Metën, edhe si kryetar i LSI-së, edhe si Kryeministër, në të gjithë pozicionet që keni pasur, ishin kurioz të dinin se si do të dilte. Por në fakt Jamais Vu është Jamais Vu, ndoshta kanë pritur ndonjë gjë më spektakolare. Ju mendoni se shkoi mirë biseda? Thatë gjëra që nuk duhet t’i thoshit? Ngelën gjëra pa thënë?
Unë mendoj se biseda vajti mirë. Mendoj unë, por më e rëndësishme është që ata që na kanë ndjekur të jenë pajtuar me bisedën tonë.
