30 Gusht 2025

Nëse termi “maur” të duket i njohur por i paqartë, ka një arsye. Edhe pse gjendet shpesh në letërsi, art dhe libra historie, ai në fakt nuk përshkruan një etnicitet ose racë të caktuar.

Përkundrazi, koncepti i maurëve është përdorur ndër shekuj për të përshkruar herë sundimin e myslimanëve në Spanjë, europianë me prejardhje afrikane, dhe të tjerë.

I rrjedhur nga fjala latine “maurus”, termi fillimisht përdorej për të përshkruar berberët dhe grupet etnike nga provinca romake e lashtë e Mauretanisë, që ndodhej në atë që sot është Afrika e Veriut.

Me kalimin e kohës, iu atribuua gjithnjë e më shumë popullsisë myslimane që jetonte në Europë. Duke filluar nga periudha e Rilindjes, “maur” dhe “maur i zi” përdorej gjithashtu për të përshkruar çdo person me ngjyrë të errët të lëkurës.

Nga vinin maurët?

Në vitin 711 pas Krishtit, një grup myslimanësh nga Afrika e Veriut të udhëhequr nga gjenerali berber Tariq ibn-Ziyad pushtuan Gadishullin Iberik (Spanjën dhe Portugalinë e hershme).

I njohur si al-Andalus gjatë Mesjetës, ky territor u bë një qendër e begatë kulturore dhe ekonomike, ku arsimi, arti dhe shkencat lulëzuan.

Me kalimin e kohës, fuqia e sundimit mysliman u dobësua, duke krijuar hapësira për të krishterët që e urrenin sundimin maur. Për shekuj, grupet e krishtera sfiduan dominimin territorial të myslimanëve në al-Andalus dhe zgjeruan gradualisht territoret e tyre.

Kjo kulmoi në vitin 1492, kur monarkët katolikë Ferdinand II dhe Izabela I fituan Luftën e Granadës dhe përfunduan pushtimin e Gadishullit Iberik nga Spanja. Në fund, maurët u dëbuan nga Spanja.

Ndikimi i kulturës maure

Në atë kohë, ideja e maurëve ishte përhapur në të gjithë Europën Perëndimore. Termi filloi të nënkuptonte çdo mysliman ose person me ngjyrë të errët; herë pas here, europianët bënin dallimin mes “maurëve të zinj” dhe “maurëve të bardhë”.

Një nga përmendjet më të famshme të maurëve është në dramën e Shekspirit Tragjedia e Otellos, Mauri i Venedikut. Personazhi kryesor është një maur që shërben si gjeneral në ushtrinë veneciane. (Në kohën e Shekspirit, qyteti portual i Venedikut ishte etnikisht i larmishëm, dhe maurët përfaqësonin një ndërthurje të re në rritje mes Europës, Lindjes së Mesme, Azisë dhe Afrikës.)

Megjithëse i aftë ushtarakisht, Otello gjithashtu paraqitet si ekzotik, hiperseksual dhe i pabesueshëm, “një maur epshor” që martohet fshehurazi me një grua të bardhë, duke pasqyruar stereotipat historikë për njerëzit me ngjyrë.

Maurët sot

Së fundmi, termi është përvetësuar nga lëvizja e qytetarëve sovranë në Shtetet e Bashkuara. Anëtarët e grupeve maure të qytetarëve sovranë pretendojnë se janë pasardhës të maurëve që i paraprinë kolonëve të bardhë në Amerikën e Veriut dhe se janë pjesë e një kombi sovran që nuk i nënshtrohet ligjeve të SHBA-së.

Kjo është një dëshmi e joshjes së vazhdueshme të termit “maur” si një përcaktim etnik në dukje legjitim, edhe pse kuptimi i tij nuk ka qenë kurrë i qartë.  National Geographic