Temperatura shumë shpejt do të arrijë -11 gradë Celsius, por hareja e njerëzve, që kanë pritur më shumë se njëqind vjet ta shohin këtë ditë, nuk njeh acar. Acari, ai i vërteti, ai që shkaktonte dhunë, dhjetëra mijëra viktima, përbuzje dhe pabarazi, ai po, ai tashmë për ta ka kaluar. E tash është thjesht realizimi i një ëndrre që shumëkush gati-gati ende nuk e beson.
Dalim që herët në rrugët e mbuluara nga një tis i hollë dëbore. Krejt dyqanet janë të mbyllura. Flamujt kombëtarë duken edhe më të kuq para çative të zbardhura. Ndonjë kalimtar i rrallë vetëm na përshëndet: "Gëzuar e me fat". Heshtja e orëve të para të mëngjesit na duket si e çuditshme në këtë prag të festës së madhe. Por ja se kur, aty nga ora 7.30, nisin të dëgjohen boritë e para. Djem të rinj, që mbase kanë 24 orë pa fjetur, kanë nisur sërish të bëjnë turin e tyre me flamujt kuq e zi të ngritur lart. Duket sikur nuk u vjen mirë që qyteti i tyre nuk është ngritur ende nga gjumi. "Zgjohuni ore gjumashë", duket sikur thonë boritë e tyre që mbërrijnë nga makinat e veshura me tullumbace kuq e zi. Bën shumë ftohtë dhe ne, të mësuar me dimrin e butë të Tiranës, e shtyjmë edhe ca orën e kafesë së mëngjesit, duke hezituar të dalim në thëllimin e rrugëve të Prishtinës. Një mik i yni na bën shoqëri, ndërsa presim që dielli të vendosë ta ngrohë sadopak këtë ambient krejt të bardhë. "Sa mirë bani bora që ra. Pavarësia kështu shkon. Bora u ngjan krejt plisave të të parëve tanë. E qysh po mujkemi me e shpallë pa pasë plis mbi krye". "Plisat" janë qeleshet e njohura të malësorëve të Veriut. Miku ynë, Xhafer Begolli, ka ardhur nga Gjermania për të përjetuar atë që ai e quan "dita më e madhe e krejt jetës teme". "Asht nji ditë që edhe vetë nuk e po e besoj, a din - na thotë - e kujt ia priste mendja këtë ngjarje vite ma parë. Jam krejt si në andërr. Më duket krejt ‘unmoeglich‘ (e pabesueshme)".
Xhafa na bën të ndryshojmë mendim për dëborën dhe për akullin dhe, me të vërtetë, çatitë e Prishtinës, të zbardhura nga dëbora, nisin të na ngjajnë me plisat e malësorëve. Bashkë shfletojmë shtypin kosovar, i cili porsa është shpërndarë. Gazetat, që e mbajnë ende atë erën e athët të bojës së tipografisë, brohorasin sipas mënyrës së tyre. "Shteti u bë", është titulli kryesor i njërës prej tyre. Në mbrëmjen e një nate më parë na kishin bërë përshtypje disa "malica" (bluza) të shpërndara anë e kënd Prishtinës, mbi të cilat poshtë portretit të Adem Jasharit, heroit legjendar, ishte shkruar thjesht: "Bacë, u kry". Pak orë më vonë, edhe Kryeministri, edhe Presidenti i Kosovës do t‘i drejtoheshin me respekt pasardhësve të familjes së martirizuar të "Bacës". Ca ngaqë dielli ka nisur të ngrohë me ndrojtje, ca ngaqë Xhafa na i kishte ndryshuar disi pikëpamjet tona mbi akullin dhe të ftohtin dhe, më në fund, ca ngaqë ashtu na e do puna dhe kërshëria, mbështillemi mirë e mirë e dalim në rrugët e zbukuruara me flamujt kuq e zi.
Të parët që takojmë janë dy policë kosovarë që janë ndalur në anë të një semafori. Nuk janë aq të mardhur sa ne. Edhe për ata është një ditë e madhe. Na përshëndesin me edukatë, njësoj sikur të kenë njohur ndonjë të njohur të vjetër, dhe na pyesin nëse kemi pasur ndonjë telash gjatë këtyre ditëve. U përgjigjemi se nuk kemi pasur asnjë problem, me përjashtim të të ftohtit. Shakasë sonë dashamirëse polici i përgjigjet me një urim: "Gëzuar nji herë, pa të ftohtin e kalojmë shpejt"!
Një copë herë bëjmë një shëtitje ndër rrugicat e Prishtinës. Në një lagje duket se janë të specializuar për tregtim sendesh prej ari apo argjendi. Ndër vitrina kanë mbetur vetëm flamujt dhe mbajtëset bosh. Sot Prishtina ka gjëra më me vlerë për të treguar. Mbajtëset duken si piedestale të vogla, që kanë marrë vetëm sot kuptim. Në rrugën me dëborë tashmë të shkrirë, boritë e makinave me flamurë vazhdojnë t‘u bëjnë thirrje njerëzve që të dalin të festojnë.
Ndërsa ecim rrugëve na afrohet zhurma e një daulleje, njësoj si ato që bien për festa nga anët tona, pastaj dëgjojmë tingullin e mprehtë të cyrleve dhe pas një kthese na shfaqet një varg i tërë dasmorësh me veshje popullore. Krushqit kishin kohë që kishin vendosur për fatin e çiftit, vetëm se datën e dasmës e kishin prerë vetëm atëherë kur të shpallej Pavarësia dhe ja ku jemi mu në mes të dasmës së parë të Kosovës së Pavarur. Neve, të çmësuar me këto pamje, na duket vetja sikur jemi bash e në Festivalin Folklorik të Gjirokastrës.
Tre burra, të kërrusur nga të ftohtët dhe era që fryn nga Veriu, mezi presin të shohin ndonjë këmbësor si puna jonë. Që më parë e dinim se ky ishte vendi i zakonshëm ku mblidhen të papunët e Prishtinës. Janë nga ata që marrin përsipër të bëjnë çfarëdo pune, muratorin, karpentierin, hamallin… mjaft që të arrijnë të çojnë ndonjë euro pas një dite të lodhshme. Një lloj "Partizani i Panjohur" i Prishtinës sa për t‘u kuptuar më mirë. "Po ju, a nuk do të festoni sot?" - i ngacmon tre burrat e mardhur njëri prej nesh. "Po dolëm një herë - përgjigjet më i moshuari prej tyre si i zënë në faj - menduam se mos ndonjëri ka ndonjë nevojë. Sapo kaloi një dhe më la një porosi. Po sot do të festojmë se s‘ban. Do rrimë edhe pak e do bashkohem me shokët". I lemë pas tre burrat që nisin sakaq të përplasin fort mbi asfalt këmbët e tyre të mardhura nga i ftohti dhe vazhdojmë më tej.
Prej ditësh na kishte bërë kuriozë emri i rrugës ku kalonim për të shkuar në strehën tonë. Rruga quhet "Ilir Konushevci". Ajo mban emrin e njërit prej njerëzve më të dëgjuar të UÇK-së, vrarë në pritë diku afër Tropojës në majin e 1999-ës. Ishte 29 vjeç dhe la pas një vajzë të mitur. Miqtë tanë na kishin thënë se prindërit e Konushevcit të ndjerë jetonin diku pranë lagjes ku banonim, kështu që mendojmë se u takon atyre të parëve që t‘ua uronim Pavarësinë. Në fillim trokasim me ndrojtje. "Kush e di se çfarë mendojnë tani, në prag të kësaj ëndrre prindërit e dëshmorit të UÇK-së", mendojmë në fillim, ndërsa shtyjmë një portë të thjeshtë. Frika jonë del e kotë. Nëna Nazmije na fton menjëherë brenda, ende pa u prezantuar mirë se nga jemi e përse kemi ardhur. Brenda pak minutash vjen në dhomën e miqve edhe Halit Konushevci, babai i të ndjerit, një ish-elektricist 70-vjeçar. Ndërsa zhvillohet biseda jonë, Televizioni i Kosovës transmeton direkt kërkesën e Hashim Thaçit drejtuar Kuvendit të Kosovës. Eshtë hapi i parë formal drejt shpalljes, që pritet të ndodhë disa orë më vonë. Baca Halit nuk reagon, duket sikur nuk u vë vesh fjalëve që vijnë nga ekrani. Vetëm herë pas here i ngre sytë nga portreti i djalit të tij të vrarë. Flet pak dhe duket i lodhur, njësoj sikur gjëma, që ndodhi nëntë vjet më parë, të ketë ndodhur dje. "Qe kjo asht kanga për Ilirin", plaku befas është gjallëruar. Deklarata zyrtare ka mbaruar dhe tani po transmetohet një këngë që i është kushtuar të birit. Edhe një herë bie heshtja dhe plaku i hedh sytë si vjedhurazi mbi portretin e djalit që i mungon. "A e dini ç‘ka po ju tham - nis të flasë, ndërsa ne nuk guxojmë ta prishim qetësinë me pyetje të kota - Pavarësia e Kosovës asht nji gja vërtet fort e madhe. E kush prej neve të vjetërve mundej me e imagjinue në kohë të tjera. Asht nji fitore e madhe, porse unë nuk muj me festue. Nuk mund ta kem ditë feste atë ç‘ka më kujton vrasjen e djalit. Ne, që këtë ditë e kemi pague shtrenjtë, kemi shumë dhimbje". Nëna e Ilirit nuk ndërhyn në bisedë. Vetëm kur ndahemi na përshëndet njësoj si miq të vjetër. "Të fala andej nga Tirana", na thotë, ndërsa shikimi i saj na përcjell deri sa largohemi. Djali i saj i vrarë kishte jetuar gjatë në Tiranë.
E cila do të jetë vallë foshnja e parë e lindur në Kosovën me Pavarësi? Njëri prej nesh do të shkojë në periferi të Prishtinës, andej nga është blloku i spitaleve. Nuk e ka keq. Përfitojmë edhe ne nga rasti i rrugëtimit të tij. Që në orët e para të mëngjesit, shumë rrugë janë bllokuar dhe polica ka porositur qytetarët që të dalin sa më pak me makina. Kështu që brenda pak minutash pas ndarjes më prindërit e urtë të dëshmorit kemi mbërritur në lagjen "Ulpiana", një nga më të njohurat e krejt qytetit. Këtu i shohim flamujt kuq e zi që valëviten ndër ballkone, dritare vetëm se atmosfera është shumë herë më e qetë se sa në qendrën e zhurmshme. Era e përzier me dëborë të ngrirë ka nisur ta teprojë ca, kështu që futemi për t‘u ngrohur në të parin lokal që na del përpara. Eshtë një lokal i vogël, ku disa të rinj flasin me zë të ulët me njëri-tjetrin. Nga altoparlanti mbërrin një këngë dashurie në anglisht. Asnjë shenjë e patriotizmit, apo e entuziazmit që zhurmon në qendër. Me sa duket periferia ka ritmet e saj, disi të përgjumura e më të përmbajtura.
Ecim ca më tej nëpër periferinë e Prishtinës. Brenda pak minutash kemi mbërritur në "Bregun e Diellit". Qendra është fort larg dhe makina jonë do të bëjë mund që të na marrë për të na dërguar në zemër të festës, kështu që pas disa kohë strukjeje në mes të thëllimit kemi arritur më në fund të gjejmë një lokal tjetër të hapur. Këtu njihemi me Jetonin, kamarierin, një djalosh vendali, që është fort i trishtuar se nuk do të mundë të marrë pjesë në festën e sotshme. Në fillim na pyet neve më shumë Jetoni se "çka po thotë Tirana" se sa ne atë. Në një tavolinë, një grua e moshuar flet gjatë në serbisht. Jetoni i shërben njësoj, si gjithë klientëve të tjerë që janë shqiptarë, pastaj kur serbja vendos të ngrihet i mban pallton dhe e shoqëron deri te dera e lokalit. Neve na duket si habi, porse Jetonit aspak. "Nuk ka asnji gja. Për mua është kliente si gjithë të tjerët". Në një tavolinë ngjitur janë mbledhur për të festuar një grup shokësh, mesoburra. "Pa shikoni çfarë mesazhi më ka mbërritur", u thotë të tjerëve njëri prej tyre. Teksti i mesazhit vjen nga Serbia, nga një mik i tij i vjetër: "Pavarësinë e Kosovës do ta festoj në shitoren (dyqanin) tim". Pastaj vijon emri i një miku të vjetër serb. Ne flasim me gjatë me Jetonin me marrëdhëniet e tyre me serbët dhe ai na thotë se shumë serbë vijnë akoma në Prishtinë, biznesmenë, tregtarë, miq të vjetër, shokë. "Duhet me shku mirë, sepse përndryshe nuk japim shembull të mirë. Kush ka vra le të përgjigjet, por neve na lidhin interesa me ta. Të shohim sot. Nëse nuk ka ndonjë incident atëherë jena nderue", thotë ai me një pamje serioze si prej politikani të thekur.
Në Prishtinë e kemi zbuluar formulën magjike. Mjafton të thuash "jemi të Tiranës" dhe ndonjë hall që ke mund ta zgjidhësh sa hap e mbyll sytë. Kështu që, e gjejmë edhe ne një makinë që do të çojë diku afër qendrës. Për të hyrë më tej as që bëhet fjalë. Ndërkohë ka ardhur koha që kosovarët e kanë pritur më shumë se njëqind vjet, deklarata e Pavarësisë. Kthehemi te Xhafa, miku ynë i mëngjesit. Në një ekran të madh shohim bashkë me të fjalën e Sejdiut, të Thaçit dhe më në fund deputetët e ngritur në këmbë. Njerëzia përqafohen me sytë e përlotur. Janë edhe të gëzuar, edhe si të mpirë, njësoj sikur të ketë ndodhur një gjë e paimagjinueshme. Jashtë festa ka marrë hov. Tashmë asgjë nuk mund ta ndalë. Eshtë ora 15.50 e datës 17 shkurt 2008. Diçka e madhe porsa ka ndodhur.
Marre nga : Gazeta Shqip
