Javen e ardhshme Qeveria synon qe te emetoje nje bono ne euro nga bankat e nivelit te dyte ne vend. Vlera e synuar eshte ajo e 25 milione eurove. Kjo iniciative e fundit e Financave vleresohet nga kendveshtrime te ndryshme. Sipas deputetit te Partise Demokratike, Sybi Hida, ne treg ka nje likuiditet te bollshem per te perballuar nje hua ne nivele te tilla. Madje Hida shton se kjo huamarrje e brendshme mund te shfaqe efekte pozitive, duke ndihmuar sektorin bankar te perdore keto likuiditete, per shkak te rritjes se depozitave. Ndersa deputeti socialist ,Arben Malaj thekson se Qeveria nuk duhet te jete spontane me vendimet e saj qe lidhen me instrumentet e financimit te borxhit publik. Sipas Malajt, Qeveria ka nevoje emergjente per valute te huaj qe te shlyeje detyrimet e kredise se shtrenjte qe mori nje vit me pare.Çmendoni lidhur me borxhin e brendshem qe ka vendosur te marre Qeveria?
Sybi Hida: Normalisht marrja e borxhit te brendshem eshte nje pune normale e Qeverise. Dihet qe buxheti funksionon me deficit, kur eshte miratuar ai i vitit 2010 apo dhe me pare. Kjo eshte nje pune normale e Ministrise se Financave, qe te gjeje burimet e financimit. Siç e dini, disa nga burimet e financimit kane qene huamarrja e huaj, domethene me donatore ose organizata nderkombetare ne tregun e kapitaleve ne tregun e brendshem. Siç e dini, eurobondi eshte shtyre, atehere Qeveria mund te marre borxh ne tregun e brendshem, perderisa ka likuiditet. Me informacionin qe une kam, likuiditeti eshte i bollshem dhe me ate borxh qe kerkon te marre Qeveria ne euro, nuk mendoj se prish ekuilibrat e marredhenieve midis depozitave ne euro, depozitave ne leke dhe kerkeses qe kane investitoret private per kredi.
Arben Malaj: Ka disa momente qe ndihmojne ne nje analize me te plote te kesaj situate huamarrje. E para, kemi deshtimin ne mosemetimin e eurobondit, per shkak jo sepse tregu nuk ka fonde por sepse kostoja e tyre eshte e rende per buxhetin e vendit tone. E dyta, duket se Qeveria ka spontanitet ne aplikimin e instrumenteve te financimit afatshkurter, afatmesem dhe afatgjate te borxhit publik. E treta, duket se Qeveria ka emergjence per te paguar detyrimet ne valute te huaj, qe ka per borxhin e saj publik dhe sidomos per kredine me kushte te renda, qe mori ne nje vit elektoral.
Çfare efektesh mendoni se mund te sjelle kjo huamarrje?
Sybi Hida: Likuiditeti qe eshte shtuar gjate ketij viti perballe borxhit qe do te marre Qeveria, prej 25 milione eurosh, mendoj se ka efekt te paperfillshem madje ndihmon sektorin bankar qe te perdore keto likuiditete, qe ka per shkak te rritjes se depozitave. Mendoj qe efekti, sidomos ne kete moment qe Qeveria merr borxh ne euro, eshte momenti me i pershtatshem pasi siç e dini edhe fluksi qe ka Shqiperia nga turistet ndikon ne rritjen e monedhes euro ne qarkullim. Ndoshta mund te ishte ne pikepyetje nese do te ishte marre ne janar ose shkurt, ku me shume do kishte efekte psikologjike sesa ekonomike, ndersa ne kete rast ky efekt psikologjik eshte zero sepse dihet qe flukset ne euro jane me te medha ne kete periudhe.
Arben Malaj: Ndoshta kjo huamarrje per nga tavanet vjetore te miratuara ne Parlament eshte ne rregull, por nga luhatjet gjate vitit buxhetor ajo shpreh shqetesime ne rritje per menaxhimin e borxhit publik. Kalimi nga nje huamarrje e jashtme ne nje huamarrje te brendshme, ne kushte kur kjo eshte e mundshme dhe me e lire se huamarrja e jashtme, ka efekte pozitive ne ekonomi, pasi edhe interesat i mbeten ekonomise shqiptare. Kjo vetem ne rastet kur rritja e huamarrjes se Qeverise, ne leke apo ne valute, nuk redukton/pakeson pjesen e ofertes monetare qe i takon biznesit privat dhe nuk rrit koston e parase ne ekonomi.
Por neqoftese kjo huamarrje sjell implikime ne tregun valutor, neqoftese kjo huamarrje spontane dhe ne emergjence nuk krijon probleme indirekte ne tregun nderbankar, ajo duhet pare si nje mundesi qe duhet perdorur, si nje strategji afatgjate per te lidhur me mire kursimet e brendshme me financimin e ekonomise shqiptare, financimin e borxhit te Qeverise dhe kreditimin e biznesit privat. Situata e krijuar nga deshtimi i emetimit te eurobondit, dhe marrja me emergjence e nje huaje ne tregun e brendshem, eshte momenti me i mire per Qeverine per te kuptuar se kredite me kushte te renda, rritja e deficitit buxhetor, rritja e deficitit te llogarise korrente, rritja e borxhit publik jane rrisqe ne rritje per stabilitetin dhe qendrueshmerine e financave publike.
Ne kete situate zgjidhja me e mire eshte qe mosperputhjet ne kohe midis te ardhurave dhe pagesave (CASHFLOe)te menaxhohen me me shume kujdes, duke reduktuar keto diferenca, qofte edhe te perkohshme, pasi ato mund te krijojne situata paaftesise, qe ose zbuten me kredimarrje spontane dhe pa kushte nga Qeveria, por te imponuara nga tregu, i cili eshte i pameshirshem kur behet fjale per normat e tij te fitimit, ose rendojne biznesin privat duke rritur mospagesat e buxhetit ndaj tyre. Zgjidhja me e mire eshte reduktimi i shpenzimeve dhe mbajtja nen kontroll e trendeve perkeqesuese te deficitit dhe borxhit, aq me teper kur financimi i tij behet ose i veshtire ne kohe ose i rende per nga interesat me te cilen merret kjo huamarrje. Ne keto situata, nje vend te rendesishem merr Banka Qendrore, si ne ruajtjen e niveleve te huamarrjes se brendshme dhe ne pasojat mbi koston e parase ne ekonomi, qe sjell rritja e deficiteve, rritja e borxheve dhe kredimarrja spontane dhe e shtrenjte e Qeverise.
Shehu: 25 milione eurot qe kerkohen nga bankat, pa rrezik per tregun
Huaja e brendshme qe kerkon te marre Qeveria konsiderohet si nje pune normale e kesaj te fundit. Deputeti i Partise Demokratike, Shefedin Shehu shprehet se Qeveria mund te marre hua te brendshme, per aq kohe sa nuk mori eurobondin. "Kjo nuk prek likuiditetin ne treg sepse nese do te ishte keshtu, do te thote qe tregu nuk ka likuiditet. Po te shikosh permasat e likuiditetit dhe permasat e huamarrjes, vlera qe kerkohet si hua eshte shume e ulet ndersa niveli i likuiditetit eshte i larte, pasi vetem 60 per qind e depozitave jepen kredi ne Shqiperi" thekson Shehu. Sipas tij, 25 milione eurot qe kerkon te marre Qeveria per te financuar deficitin buxhetor, nuk paraqesin asnje rrezik. "Kemi nje indikator qe eshte bere publik tashme qe kredite perbejne 60 per qind te depozitave, çka do te thote qe 40 per qind e tyre jane te lira ne banka", thekson deputeti. Qeveria pritet qe te shese borxhin ne tregun e brendshem javen e ardhshme, pas gjysme viti zvarritje me procedurat e emetimit te nje eurobondi, i cili do te shenonte edhe daljen e pare ne tregjet financiare nderkombetare. Gjithsesi kjo e fundit nuk ka deklaruar per asnje moment se ka hequr dore nga eurobondi 400 milione euro, thjesht thekson se e ka shtyre per me vone kur tregjet te jene qetesuar dhe interesat te jene te leverdisshme.
Sybi Hida: Normalisht marrja e borxhit te brendshem eshte nje pune normale e Qeverise. Dihet qe buxheti funksionon me deficit, kur eshte miratuar ai i vitit 2010 apo dhe me pare. Kjo eshte nje pune normale e Ministrise se Financave, qe te gjeje burimet e financimit. Siç e dini, disa nga burimet e financimit kane qene huamarrja e huaj, domethene me donatore ose organizata nderkombetare ne tregun e kapitaleve ne tregun e brendshem. Siç e dini, eurobondi eshte shtyre, atehere Qeveria mund te marre borxh ne tregun e brendshem, perderisa ka likuiditet. Me informacionin qe une kam, likuiditeti eshte i bollshem dhe me ate borxh qe kerkon te marre Qeveria ne euro, nuk mendoj se prish ekuilibrat e marredhenieve midis depozitave ne euro, depozitave ne leke dhe kerkeses qe kane investitoret private per kredi.
Arben Malaj: Ka disa momente qe ndihmojne ne nje analize me te plote te kesaj situate huamarrje. E para, kemi deshtimin ne mosemetimin e eurobondit, per shkak jo sepse tregu nuk ka fonde por sepse kostoja e tyre eshte e rende per buxhetin e vendit tone. E dyta, duket se Qeveria ka spontanitet ne aplikimin e instrumenteve te financimit afatshkurter, afatmesem dhe afatgjate te borxhit publik. E treta, duket se Qeveria ka emergjence per te paguar detyrimet ne valute te huaj, qe ka per borxhin e saj publik dhe sidomos per kredine me kushte te renda, qe mori ne nje vit elektoral.
Çfare efektesh mendoni se mund te sjelle kjo huamarrje?
Sybi Hida: Likuiditeti qe eshte shtuar gjate ketij viti perballe borxhit qe do te marre Qeveria, prej 25 milione eurosh, mendoj se ka efekt te paperfillshem madje ndihmon sektorin bankar qe te perdore keto likuiditete, qe ka per shkak te rritjes se depozitave. Mendoj qe efekti, sidomos ne kete moment qe Qeveria merr borxh ne euro, eshte momenti me i pershtatshem pasi siç e dini edhe fluksi qe ka Shqiperia nga turistet ndikon ne rritjen e monedhes euro ne qarkullim. Ndoshta mund te ishte ne pikepyetje nese do te ishte marre ne janar ose shkurt, ku me shume do kishte efekte psikologjike sesa ekonomike, ndersa ne kete rast ky efekt psikologjik eshte zero sepse dihet qe flukset ne euro jane me te medha ne kete periudhe.
Arben Malaj: Ndoshta kjo huamarrje per nga tavanet vjetore te miratuara ne Parlament eshte ne rregull, por nga luhatjet gjate vitit buxhetor ajo shpreh shqetesime ne rritje per menaxhimin e borxhit publik. Kalimi nga nje huamarrje e jashtme ne nje huamarrje te brendshme, ne kushte kur kjo eshte e mundshme dhe me e lire se huamarrja e jashtme, ka efekte pozitive ne ekonomi, pasi edhe interesat i mbeten ekonomise shqiptare. Kjo vetem ne rastet kur rritja e huamarrjes se Qeverise, ne leke apo ne valute, nuk redukton/pakeson pjesen e ofertes monetare qe i takon biznesit privat dhe nuk rrit koston e parase ne ekonomi.
Por neqoftese kjo huamarrje sjell implikime ne tregun valutor, neqoftese kjo huamarrje spontane dhe ne emergjence nuk krijon probleme indirekte ne tregun nderbankar, ajo duhet pare si nje mundesi qe duhet perdorur, si nje strategji afatgjate per te lidhur me mire kursimet e brendshme me financimin e ekonomise shqiptare, financimin e borxhit te Qeverise dhe kreditimin e biznesit privat. Situata e krijuar nga deshtimi i emetimit te eurobondit, dhe marrja me emergjence e nje huaje ne tregun e brendshem, eshte momenti me i mire per Qeverine per te kuptuar se kredite me kushte te renda, rritja e deficitit buxhetor, rritja e deficitit te llogarise korrente, rritja e borxhit publik jane rrisqe ne rritje per stabilitetin dhe qendrueshmerine e financave publike.
Ne kete situate zgjidhja me e mire eshte qe mosperputhjet ne kohe midis te ardhurave dhe pagesave (CASHFLOe)te menaxhohen me me shume kujdes, duke reduktuar keto diferenca, qofte edhe te perkohshme, pasi ato mund te krijojne situata paaftesise, qe ose zbuten me kredimarrje spontane dhe pa kushte nga Qeveria, por te imponuara nga tregu, i cili eshte i pameshirshem kur behet fjale per normat e tij te fitimit, ose rendojne biznesin privat duke rritur mospagesat e buxhetit ndaj tyre. Zgjidhja me e mire eshte reduktimi i shpenzimeve dhe mbajtja nen kontroll e trendeve perkeqesuese te deficitit dhe borxhit, aq me teper kur financimi i tij behet ose i veshtire ne kohe ose i rende per nga interesat me te cilen merret kjo huamarrje. Ne keto situata, nje vend te rendesishem merr Banka Qendrore, si ne ruajtjen e niveleve te huamarrjes se brendshme dhe ne pasojat mbi koston e parase ne ekonomi, qe sjell rritja e deficiteve, rritja e borxheve dhe kredimarrja spontane dhe e shtrenjte e Qeverise.
Shehu: 25 milione eurot qe kerkohen nga bankat, pa rrezik per tregun
Huaja e brendshme qe kerkon te marre Qeveria konsiderohet si nje pune normale e kesaj te fundit. Deputeti i Partise Demokratike, Shefedin Shehu shprehet se Qeveria mund te marre hua te brendshme, per aq kohe sa nuk mori eurobondin. "Kjo nuk prek likuiditetin ne treg sepse nese do te ishte keshtu, do te thote qe tregu nuk ka likuiditet. Po te shikosh permasat e likuiditetit dhe permasat e huamarrjes, vlera qe kerkohet si hua eshte shume e ulet ndersa niveli i likuiditetit eshte i larte, pasi vetem 60 per qind e depozitave jepen kredi ne Shqiperi" thekson Shehu. Sipas tij, 25 milione eurot qe kerkon te marre Qeveria per te financuar deficitin buxhetor, nuk paraqesin asnje rrezik. "Kemi nje indikator qe eshte bere publik tashme qe kredite perbejne 60 per qind te depozitave, çka do te thote qe 40 per qind e tyre jane te lira ne banka", thekson deputeti. Qeveria pritet qe te shese borxhin ne tregun e brendshem javen e ardhshme, pas gjysme viti zvarritje me procedurat e emetimit te nje eurobondi, i cili do te shenonte edhe daljen e pare ne tregjet financiare nderkombetare. Gjithsesi kjo e fundit nuk ka deklaruar per asnje moment se ka hequr dore nga eurobondi 400 milione euro, thjesht thekson se e ka shtyre per me vone kur tregjet te jene qetesuar dhe interesat te jene te leverdisshme.
