9 Qershor 2023

Një prejardhje e panjohur më parë e evropianëve u mbijetoi pjesëve më të ftohta të epokës së fundit të akullit, vetëm për t’u zhdukur kur Evropa kaloi një magji të ngrohtë që filloi rreth 15,000 vjet më parë.

Zbulimi vjen nga studimi më i madh ende për të parë përbërjen gjenetike të gjuetarëve-mbledhësve evropianë të epokës së akullit.

Për shumicën e 100,000 viteve të fundit, akullnajat mbuluan pjesën më të madhe të Evropës. Duke filluar rreth 45,000 vjet më parë, gjuetarët-mbledhës filluan të mbërrinin në Evropë nga Afrika përmes Lindjes së afërt, duke e ashpërsuar atë gjatë Maksimumit të Fundit Akullnajor (afërsisht 25,000 deri në 19,000 vjet më parë), pjesa më e ftohtë e epokës së fundit të akullit.

Arkeologët dinë për njerëzit e parë modernë në Evropë nga artefaktet që ata lanë pas. Megjithatë, pak fosile njerëzore kanë mbetur nga ato kultura të hershme, kështu që pak dihet se si këta njerëz të lashtë migruan dhe ishin të lidhur me njëri-tjetrin.

Për të hedhur dritë mbi këtë kohë të lashtë, shkencëtarët tani kanë mbledhur bazën e të dhënave më të madhe të njohur të gjenomave parahistorike evropiane të gjahtarëve-mbledhësve. Ata analizuan gjenomin e 356 gjuetarëve-mbledhësve të lashtë që jetuan midis 35,000 dhe 5,000 vjet më parë në ato që tani janë 34 vende në të gjithë Euroazinë. Kjo përfshinte të dhëna të reja nga 116 individë.

Studiuesit zbuluan papritur se kultura Gravetiane që ishte e përhapur në të gjithë Evropën midis rreth 33,000 dhe 26,000 vjet më parë, përbëhej nga dy grupe gjenetikisht të dallueshme, pavarësisht se përdorte armë të ngjashme dhe prodhonte art të ngjashëm. Kjo ishte një surprizë, tha për Live Science autori kryesor i studimit Cosimo Posth , një paleogjenetist në Universitetin e Tübingen në Gjermani.

Një prejardhje e panjohur më parë Gravetian – e quajtur Fournol, sipas një vendi francez që është vendndodhja më e hershme e njohur e lidhur me këtë grup gjenetik – banonte në atë që tani është Franca dhe Spanja. Një tjetër – i quajtur Věstonice sipas një faqeje çeke – shtrihej në Republikën Çeke dhe Italinë e sotme.

Fournol rrjedhin nga Aurignacians, kultura më e hershme e njohur e gjuetarëve-mbledhësve në Evropë, e cila zgjati nga rreth 43,000 deri në 33,000 vjet më parë. Në të kundërt, Věstonice erdhën nga grupet Kostenki dhe Sunghir më larg në lindje nga ajo që tani është Rusia perëndimore, të cilët ishin bashkëkohës të Aurignacians.

Ekzistojnë disa dallime kulturore midis këtyre dy linjave. Për shembull, njerëzit e Fournol i varrosën të vdekurit e tyre në shpella dhe ndonjëherë mund të kenë prerë në mënyrë rituale kockat pas vdekjes, tha Posth. Në të kundërt, Věstonice i varroste të vdekurit e tyre me mallra funerali, stoli personale dhe okër mineral të kuq në ambiente të hapura ose në shpella.

Njerëzit e linjës Fournol dhe Věstonice mund të kenë pasur lëkurë dhe ngjyrë sysh më të errët se disa prej linjave që erdhën pas tyre, sugjeron studimi i ri i gjenomit. Megjithatë, Posth paralajmëroi se “nuk është e mundur të dihet saktësisht ngjyra e lëkurës dhe syve të tyre, sepse ato tipare mund të ndikohen nga shumë gjene të tjerë”.

Nënshkrimi gjenetik Fournol i mbijetoi Maksimumit të Fundit Glacial, që zgjati për të paktën 20,000 vjet. Pasardhësit e tyre kërkuan strehim në atë që tani është Spanja dhe Franca jugore gjatë Maksimumit të Fundit të Akullnajave dhe më vonë u përhapën në verilindje në pjesën tjetër të Evropës.

Në të kundërt, Věstonice u shua. Më parë, shkencëtarët mendonin se gadishulli italian ishte një strehë për Gravettians gjatë Maksimumit të Fundit të Akullnajave, me njerëzit atje që formuan përfundimisht të ashtuquajturën kulturë Epigravettian pasi akullnajat u tërhoqën. Megjithatë, gjetjet e reja tregojnë se Věstonice nuk ishin gjenetikisht të zbulueshme pas Maksimumit të Fundit Glacial.

Në vend të kësaj, studimi i ri zbulon se epigravetianët në të vërtetë kanë ardhur nga grupet ballkanike që hynë në Itali qysh 17,000 vjet më parë.

“Menjëherë pas maksimumit të fundit akullnajor, përbërja gjenetike e grupeve njerëzore që jetonin në gadishullin italian ndryshoi në mënyrë dramatike,” tha për Live Science Ludovic Orlando, një arkeolog molekular në Universitetin Paul Sabatier në Toulouse, Francë, i cili nuk ishte i përfshirë në studim.

Nga OraNews