13 Dhjetor 2025

Ekipi që qëndron pas asaj që është përshkruar si “një nga mozaikët më të rëndësishëm të zbuluar ndonjëherë në Mbretërinë e Bashkuar” ka zbuluar se ai paraqet një version alternativ, të “humbur”, të Luftës së Trojës. Studimi është botuar në revistën shkencore Britannia.

Hulumtimi i ri nga Universiteti i Leicester-it ka përcaktuar përfundimisht pse mozaiku i famshëm i Ketton-it në Rutland, një nga zbulimet më të jashtëzakonshme romake në Britani gjatë një shekulli, nuk mund të paraqesë skena nga Iliada e Homerit, siç besohej fillimisht. Në vend të kësaj, ai bazohet në një version alternativ të historisë së Luftës së Trojës, të bërë i njohur për herë të parë nga dramaturgu grek Eskili, por që më vonë ka humbur në histori.

Pamjet e mozaikut kombinojnë motive dhe dizajne artistike që kishin qarkulluar prej qindra vitesh në gjithë Mesdheun e lashtë, duke treguar se mjeshtrit në Britaninë romake ishin më të lidhur me botën e gjerë klasike sesa mendohej më parë.

Mozaiku i Ketton-it u zbulua në vitin 2020 gjatë izolimit nga COVID-19 nga banori vendas Jim Irvine, duke çuar në një gërmim të madh nga Shërbimet Arkeologjike të Universitetit të Leicester-it (ULAS). Mozaiku dhe kompleksi i vilës përreth janë shpallur që atëherë Monument i Mbrojtur për shkak të rëndësisë së tyre të jashtëzakonshme kombëtare. Historic England dhe ULAS kryen gërmime të përbashkëta në vitet 2021 dhe 2022 dhe po punojnë për botimin e rezultateve.

Mozaiku paraqet heroin grek Akilin dhe princin trojan Hektorin në tri skena dramatike: dyluftimin e tyre, tërheqjen zvarrë të trupit të Hektorit dhe më pas shpërblimin e tij nga mbreti Priam, ku trupi i Hektorit peshohet fjalë për fjalë me ar.

Lufta e Trojës, e njohur më së shumti përmes poemës epike të Homerit, Iliada, ishte një fushatë mitologjike dhjetëvjeçare e forcave greke kundër qytetit të Trojës, të sunduar nga mbreti Priam, për të rimarrë bukuroshen legjendare Helenën e Spartës.

Analiza e re ka treguar se mozaiku nuk bazohet në Iliadën e Homerit, siç u besua fillimisht, por i referohet një tragjedie më pak të njohur, Frigjianët, të dramaturgut athinas Eskil. Romakët njihnin disa versione të Luftës së Trojës, por pronari i vilës së Ketton-it kishte zgjedhur të shfaqte një nga versionet më të rralla dhe më elitare.

Studimi tregon gjithashtu se dizajni i mozaikut kombinon me zgjuarsi motive artistike të përdorura prej kohësh nga artizanët në gjithë Mesdheun e lashtë.

Dr. Jane Masséglia, autore kryesore e studimit dhe profesoreshë e asociuar e Historisë së Lashtë në Universitetin e Leicester-it, tha: “Në Mozaikun e Ketton-it jo vetëm që kemi skena që tregojnë versionin e Eskilit të historisë, por paneli i sipërm bazohet në një dizajn të përdorur në një enë greke që daton nga koha e Eskilit, 800 vjet përpara se të shtrohej mozaiku. Pasi vura re përdorimin e modeleve standarde në njërin panel, zbulova se edhe pjesë të tjera të mozaikut bazohen në dizajne që i shohim në argjendari, monedha dhe qeramikë shumë më të vjetër nga Greqia, Turqia dhe Galia.

Artizanët romako-britanikë nuk ishin të izoluar nga pjesa tjetër e botës antike, por ishin pjesë e një rrjeti të gjerë tregtish që transmetonin modelet e tyre brez pas brezi. Në Ketton kemi mjeshtëri britano-romake me një trashëgimi mesdhetare të dizajnit.”

Jim Irvine, i cili e zbuloi mozaikun në fermën e familjes së tij në vitin 2020, tha: “Hulumtimi i detajuar i Jane-it mbi pamjet e mozaikut të Rutlandit tregon një nivel integrimi kulturor në botën romake që sapo kemi filluar ta kuptojmë. Është një zhvillim magjepsës dhe shumë i rëndësishëm, që sugjeron se Britania romake mund të ketë qenë shumë më kozmopolite sesa e imagjinojmë zakonisht. Studimi i ri është vetë një rrëfim plot tension dhe interes që meriton vëmendje.”

Rachel Cubitt, koordinatore pasgërmimi në Historic England, tha: “Bashkëpunimi me Universitetin e Leicester-it i shton një dimension të veçantë hetimeve në vilën e Ketton-it. Ky studim i ri ofron një pasqyrë më të nuancuar mbi interesat dhe ndikimet e atyre që mund të kenë jetuar aty, si edhe të njerëzve në gjithë Britaninë romake të asaj kohe.”

Hella Eckhardt, profesoreshë e Arkeologjisë Romake në Universitetin e Reading-ut, e cila nuk ka marrë pjesë në studim, tha: “Ky është një kërkim shumë emocionues, që ndriçon mënyrën se si historitë e heronjve grekë Akili dhe Hektori janë transmetuar jo vetëm përmes teksteve, por edhe përmes një repertori pamor të krijuar nga artistë që punonin me materiale të ndryshme, nga qeramika dhe argjendaritë deri te pikturat dhe mozaikët.”

Nga: Syri.net