10 Shtator 2022

NATO ka kërcënuar se do të vendosë forcat e saj në Bosnjë, nëse Këshilli i Sigurimit i OKB-së nuk zgjat mandatin e forcave të EUFOR-it në fillim të tetorit. Burime diplomatike bëjnë me dije për mediat e huaja se autoritetet e Bosnjë-Hercegovinës tashmë janë informuar se liderët e NATO-s po shqyrtojnë aktualisht një plan për të vendosur njësitë e tyre, të cilat, nëse Rusia përdor veton në Këshillin e Sigurimit, do të zëvendësojë njësitë e EUFOR-it. Informacioni zyrtarisht duhet të bëhet i ditur në fillim të javës së ardhshme, kur në Bosnje dhe Hercegovinë do të vijë ambasadorja e SHBA-së në NATO, Juliana Smith, e cila do të ketë takime me zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtjes së Bosnjë-Hercegovinës. Në nëntor të vitit të kaluar, Këshilli i Sigurimit i OKB-së zgjati mandatin e njësive të EUFOR-it në Bosnje dhe Hercegovinë për një vit. Më parë, Federata Ruse këmbënguli që EUFOR-it të hiqej nga Rezoluta e miratuar më 3 nëntor 2021 dhe që përfaqësuesit të lartë t’i ndalohej t’i drejtohej Këshillit të Sigurimit. Anëtarët e tjerë u dorëzuan nën shantazh dhe mandati i EUFOR-it u zgjat.

Trazirat në Bosnjë

Prandaj, mandati i EUFOR-it në Bosnje dhe Hercegovinë zgjat deri më 3 nëntor dhe nëse Këshilli i Sigurimit i OKB-së nuk miraton një rezolutë të re për zgjatjen e mandatit të EUFOR-it para kësaj, këto njësi nuk do të mund të jenë më në territorin e Bosnjës. Krahasuar me vitin e kaluar, situata në Këshillin e Sigurimit të OKB-së është bërë edhe më e ndërlikuar, sepse ndërkohë Rusia ka nisur agresionin kundër Ukrainës. Megjithatë, nëse Federata Ruse nuk e pranon rezolutën e re, tani është e qartë se forcat e NATO-s do të vendosen në Bosnje dhe Hercegovinë, të cilat ishin parashikuar në Marrëveshjen e Paqes të Dejtonit. “Këshilli i Sigurimit i OKB-së i kërkohet të miratojë një rezolutë që autorizon shtetet anëtare ose organizatat rajonale dhe marrëveshjet për të krijuar forca shumëkombëshe për zbatimin e paqes ushtarake (në tekstin e mëtejmë “IFOR”). Palët e dinë dhe bien dakord që forcat e sipërpërmendura të zbatimit të paqes mund të përbëhen nga njësi tokësore, ajrore dhe detare nga shtetet anëtare të NATO-s dhe shtetet jo anëtare të NATO-s, të dislokuara në Bosnje dhe Hercegovinë për të ndihmuar në sigurimin e pajtueshmërisë me dispozitat e kësaj Marrëveshjeje. (në tekstin e mëtejmë ” Aneks”). Palët e dinë dhe bien dakord që IFOR-i do të fillojë zbatimin e aspekteve ushtarake të këtij Aneksi pas transferimit të autoritetit nga komandanti i UNPROFOR-it te komandanti i IFOR-it”, thuhet në Marrëveshjen e Paqes të Dejtonit, Aneksi I, Neni 1, pika a. Këshilli i Sigurimit më pas miratoi një rezolutë me të cilën IFOR u zëvendësua nga SFOR-i, në mënyrë që më vonë, si pasardhës ligjorë, të ishin forcat e BE-së dhe NATO-s, të cilat do të vepronin ekskluzivisht në përputhje me rezolutat e mëparshme të Këshillit të Sigurimit të OKB-së. Kjo u konfirmua edhe në Rezolutën 1575, të miratuar në nëntor 2004.

Plani i Dodik

Nga ana tjetër Milorad Dodik, anëtar i Presidencës së BiH-së, po udhëton për në Rusi më 20 shtator, ku pritet të flasë me presidentin Vladimir Putin. Një nga temat e takimit Putin-Dodik duhet të jetë rezoluta e re e Këshillit të Sigurimit të OKB-së për zgjatjen e mandatit të forcave të EUFOR-it. Siç shkruajnë mediat e huaja, Dodik do t’i kërkojë Putinit që Rusia të mos bllokojë EUFOR-in, sepse ai është i vetëdijshëm se në atë rast forcat e NATO-s do të vinin në BeH. Përveç kësaj, Milorad Dodik, përmes Hungarisë dhe Francës, po përpiqet të lobojë për miratimin e një vendimi sipas të cilit njësitë e EUFOR-it do të vendoseshin vetëm në territorin e Federatës së Bosnjë-Hercegovinës. Një nga ithtarët e asaj ideje ishte gjenerali francez Brice Houdet, përndryshe komandanti operacional i BE-së për operacionin ALTHEA. Ky është oficeri që u takua me Milorad Dodik në maj të këtij viti, pas së cilës Dodik tha se “EUFOR ka mbështetjen e tij”. Pikërisht në atë takim Houdet i ka zbuluar Dodikut planet konfidenciale dhe, siç mëson Istraga.ba, ai nuk do të jetë komandanti operacional i BE-së për operacionin ALTHEA në të ardhmen.

 NGA ELMAS BOGDANI