Gasper Çurcija Foto nga arkivi i familjes

25 Dhjetor 2025

Pak metra mbi rrugën nacionale pranë Tepelenës, rrënojat e ish-kazermave të ushtrisë italiane të Luftës së Dytë Botërore rrethojnë dhjetëra qiparisa të mbjellë vitet e fundit. Pemët përkujtojnë fëmijët që humbën jetën nga sëmundjet dhe kequshqyerja në këtë vend, i cili shërbeu si kamp internimi për mijëra familje të shpallura kundërshtare të regjimit komunist gjatë viteve 1949–1954 dhe që nga të mbijetuarit është përshkruar si “ferri mbi tokë”.

Megjithatë, edhe në këtë cep të errët të regjimit komunist, në mesnatën e Krishtlindjeve të vitit 1953, tingujt e “Stille Nacht” (Natë e qetë!) – himnit të Krishtlindjes, krijuar nga një meshtar austriak dy shekuj më parë, erdhën me erën e ftohtë të dimrit nga një trombë që luante diku afër kampit.

Gjosho Vasija u internua në këtë kamp famëkeq në moshën 18-vjeçare, si ndëshkim për arratisjen e vëllait të tij nga vendi. Vasija, i cili nuk jeton më, shkruan në kujtimet e tij se ata tinguj hyjnorë vinin nga tromba e Gaspër Çurçisë, një artist shkodran virtuoz, instrumentist dhe dirigjent i Orkestrës së Radio Televizionit Shqiptar.

Besohet se Çurçija ishte në një turne me orkestrën, rrugës për në Gjirokastër, kur vendosi të ndalonte pranë kampit, ku ai e dinte se kishte shumë familje shkodrane të internuara, për t’u dhuruar pak “dritë” në qetësinë e pazakontë të natës, në kazermat ku mbizotëronte frika nga vdekja.

“Baba na tregonte se kur dëgjoi tingujt e trombës së Gaspër Çurçisë, pati një ngazëllim në kamp; filluan të këndonin të gjithë të internuarit,” tregon Angjela Vasija, vajza e tij, e cila është rritur duke e dëgjuar këtë histori nga babai i saj, që pati një karrierë të shkëlqyer si aktor humori.

Gasper Çurcija Foto nga arkivi i familjes

Angjela kujton se babai e rrëfente shpesh këtë histori, në çdo festë dhe në çdo ambient ku ndodhej, pasi ajo natë kishte shënjuar jetën e tij për shkak të aktit të humanizmit që përfaqësonte gjesti i Çurçisë.

“Nuk e di nëse baba u takua me Gaspërin pasi doli nga internimi, por e di që ai moment ishte shumë i rëndësishëm për të,” thotë ajo në një bisedë me video nga Italia, ku jeton prej 35 vitesh.

Gaspër Çurçija u pushkatua në vitin 1985, bashkë me Shkëlzen Doçin dhe Gjon Jakun, pas një gjyqi të montuar me akuza për falsifikimin e disa biletave treni.

Gaspër Çurçia

Djali i tij, Alfred Çurçija, ishte vetëm 19 vjeç dhe nuk pati kurrë mundësinë ta dëgjonte nga goja e të atit historinë e asaj melodie që hodhi një tis shprese në terrin e kampit të Tepelenës. Ai tregon në një bisedë telefonike se është ndier shumë krenar për të atin, kur e ka mësuar historinë nga Gjosho Vasija.

“Muzika e Krishtlindjeve më ngjall kujtime të hidhura për humbjen e tij para kohe dhe pa faj, por më jep edhe një ndjenjë krenarie kur mendoj se babai, me tingujt e tij, ka dashur t’u japë shpresë atyre njerëzve në atë mjerim,” thotë Alfredi.

Në familjen Vasija, kujtimi i atyre tingujve është mbajtur gjallë së bashku me besimin. Angjela kujton se nata e Krishtlindjes ishte një natë e veçantë, kur gjyshja nxirrte kryqin e fshehur dhe u bënte me gisht shenjën e kryqit në ballë fëmijëve.

“E festonim me frikë, se kishte spiunë gjithkund, dhe gjyshja na thoshte: kur të shkoni në shkollë, tash po e shajnë Krishtin, po ju rrini urtë.”/BIRN/