3 Maji 2025

Të ruajtura në një kriptë kishe në një fshat të largët alpin, një grup mbetjesh njerëzore të ruajtura mirë dhe në një mënyrë të pazakontë, kanë qenë prej kohësh një burim i pasur spekulimesh.

Traditat lokale sugjeronin se trupi i mumifikuar, që mendohet të jetë ai i një kleriku të shekullit të 18-të që vdiq nga një sëmundje infektive, ishte gjetur nga një varr disa vjet pas vdekjes dhe ishte transferuar në kriptën e Shën Thomait në Blasenstein, një kishë në një fshat në veri të lumit Danub në Austri.

Ruajtja e mrekullueshme e trupit — me lëkurën dhe indet e paprekura — që në fillim tërhoqi pelegrinët që mendonin se mbetjet mund të kishin veti shëruese. Shekuj më vonë, një objekt në formë kapsule i dalluar në një skanim me rreze X të mumjes, zbuloi se kleriku mund të ketë pasur një fund më të lig, duke sugjeruar se ai mund të jetë helmuar.

Tani, një ekip shkencëtarësh po ofron një pasqyrë të re mbi shumë nga pyetjet pa përgjigje që rrethojnë mumjen misterioze, të quajtur me nofkën “kapelani i tharë në ajër”. Zbulimet vijnë pasi një rinovim i kohëve të fundit i nxitur nga një rrjedhje uji në kriptë, krijoi një mundësi të papritur për të kryer një analizë shkencore të teknologjisë së fundit mbi kufomën.

«E çuam mumjen për disa muaj për ekzaminim me ekipet tona të specializuara, skanime CT, e kështu me radhë. Ndërkohë, ata patën kohë për ta rinovuar», tha Andreas Nerlich, profesor i mjekësisë në Universitetin Ludwig-Maximilians të Mynihut në Gjermani, i cili udhëhoqi kërkimin. «Ishte një situatë fitimtare për të dyja palët. E morëm mumjen për një kohë të mjaftueshme për të bërë një analizë të përsosur».

Nëpërmjet skanimit CT, datimit me radiokarbon dhe analizës kimike të mostrave të kockave dhe indeve, Nerlich dhe kolegët e tij ishin në gjendje të konfirmonin identitetin e mumjes dhe të përcaktonin mënyrën unike, se si trupi ishte ruajtur për kaq gjatë. Studiuesit raportuan gjetjet e tyre në një punim të botuar të premten në revistën Frontiers ind Medicine.

Një metodë balsamimi e panjohur më parë

Surpriza më e madhe e studimit erdhi si rezultat i skanimit CT: Shkencëtarët gjetën zgavrën e barkut dhe të legenit të mumjes të mbushur me materiale, të tilla si: copa druri nga pemët e bredhit, liri, kërpi dhe pëlhura liri, duke përfshirë disa që ishin të qëndisura me delikatesë. Analiza shtesë toksikologjike zbuloi gjurmë të klorurit të zinkut dhe elementëve të tjerë.

«Ishte vërtet e papritur, sepse muret e trupit ishin plotësisht të paprekura», tha ai.

Për të shpjeguar këtë kontradiktë të dukshme, ekipi teorizoi se materiali ka të ngjarë të jetë futur përmes rektumit. Dhe studiuesit besojnë se është përzierja e materialeve që e ka mbajtur mumjen në gjendjen e saj të dukshme të tharë në ajër.

“Ashklat dhe pëlhura do të kishin (lidhur) ujë. Kloruri i zinkut do të kishte pasur një efekt tharjeje dhe do të kishte zvogëluar ngarkesën e baktereve në zorrë”, tha Nerlich.

Kjo qasje ndaj balsamimit ndryshon nga metodat më të njohura të përdorura në Egjiptin e lashtë, në të cilat hapja e trupit është e nevojshme. Teknika e parë te kleriku gjithashtu nuk është raportuar më parë në literaturën shkencore, shtoi Nerlich.

Ai tha se beson që metoda, megjithëse nuk është e regjistruar në asnjë tekst shkollor të asaj kohe, mund të jetë përdorur gjerësisht në shekullin e 18-të, për të ruajtur një kufomë për transport ose shikim.

Praktikat e mumifikimit ka të ngjarë të kenë qenë shumë më të përhapura dhe të larmishme në të kaluarën, tha Gino Caspari, një arkeolog dhe redaktor i “Libri i Mumjeve: Një Hyrje në Mbretërinë e të Vdekurve”.

Kur shqyrtohen me teknika të reja analize ndërdisiplinore, mumjet ofrojnë një burim më të pasur për të studiuar të kaluarën, sesa mbetjet thjesht skeletore, shtoi Caspari. “Ne mund të fitojmë shumë njohuri nga mbetjet e mumifikuara: Kjo varion nga studimi i sëmundjeve dhe trajtimeve mjekësore deri te përdorimi i substancave dhe aspektet kulturore, si qëndrimet ndaj vdekjes dhe trupit”, tha Caspari, i cili nuk ishte i përfshirë në kërkim.

Ndërsa është e qartë se “kapelani i tharë në ajër” nuk është një mumje natyrale, nevojiten analiza më të hollësishme për të thënë përfundimisht nëse kloruri i zinkut është përdorur për të ruajtur mbetjet, tha Marco Samadelli, një studiues i lartë në Institutin për Studime të Mumjeve në Eurac Research, një institut privat kërkimor në Bolzano të Italisë, ku ndodhet Otzi, Njeriu i Akullit.

Samadelli vuri në dukje se sasi të vogla të arsenikut, një agjent i njohur për balsamimin, u zbuluan gjithashtu në mumje.

Dekodimi i identitetit të mumjes

Ekipi arriti në përfundimin se trupi i mumifikuar ishte ai i Franz Xaver Sidler von Rosenegg, një aristokrat i cili ishte murg përpara se të bëhej famullitar i famullisë në Shën Thomas Blasenstein për rreth gjashtë vjet.

Ai vdiq ndërsa ishte në atë post në vitin 1746 në moshën 37 vjeç. Midis vendasve, mumja përflitet se ishte Sidler, megjithëse nuk kishte prova të shkruara për këtë, sipas studimit.

Datimi me radiokarbon i mostrës e vendosi vitin e vdekjes së tij midis viteve 1734 dhe 1780, dhe analizat e trupit sugjeruan një moshë vdekjeje nga 30 deri në 50 vjeç, me intervalin më të besueshëm midis 35 dhe 45 vjeç. Datat në të dyja rastet përputhen, me atë që dihet për fundin e Sidler, vuri në dukje studimi.

Për më tepër, studimi i izotopeve kimike – variante të karbonit dhe azotit që pasqyrojnë proteinat bimore ose shtazore të konsumuara – nga një mostër kockash e marrë nga shpina e mumjes zbuloi një dietë me cilësi të lartë të bazuar në drithëra dhe një pjesë të madhe të mishit.

“Kjo është në përputhje me furnizimin e pritur me ushqim rural të një famullitari vendas”, shkruan autorët e studimit në punimin e tyre, duke shtuar se mungesa e stresit në skelet, i përshtatej jetës së një prifti që i mungonte aktiviteti i rëndë fizik.

Megjithatë, studimi zbuloi se drejt fundit të jetës së klerikut, ai mund të ketë përjetuar mungesa ushqimore, ndoshta të shkaktuara nga Lufta për Trashëgiminë Austriake që ishte në zhvillim e sipër në atë kohë.

Çfarë e vrau ‘kapelanin e tharë në ajër’?

Studimi përcaktoi se famullitari, i cili kishte një zakon të gjatë të pirjes së duhanit, nuk ishte helmuar. Në vend të kësaj, studiuesit besojnë se ai vuante nga tuberkulozi kronik, i cili mund ta ketë vrarë, duke shkaktuar një hemorragji akute pulmonare.

Brenda mumjes, studiuesit gjetën një sferë të vogël qelqi me vrima në të dyja anët – ndoshta pjesë e një seti rruazash rozare të bllokuara aksidentalisht në materialin e balsamimit. Ky send, tha Nerlich, ishte objekti në formë plumbi i kapur nga një rreze X, e kryer në fillim të viteve 2000 që kishte ngritur dyshime për një kapsulë helmuese.

Ekipi gjithashtu nuk gjeti prova se trupi ishte varrosur dhe zhvarrosur ndonjëherë, shtoi Nerlich. Më shumë gjasa, trupi ishte përgatitur për t’u kthyer në “manastirin mëmë” të vikarit 15 kilometra (9.3 milje) larg, por për arsye të humbura në kohë, kufoma u la në kriptën e kishës, për të mos u nisur kurrë në udhëtimin e saj të fundit./ CNN.