17 Dhjetor 2025

Nga: Marsela SHYTIA

Vendet evropiane në krahun lindor të NATO-s, të cilat kufizohen me Rusinë dhe aleatin e saj Bjellorusinë, i bënë thirrje Bashkimit Evropian të martën që të marrë një rol më të madh në forcimin e mbrojtjes dhe sigurisë evropiane. Udhëheqësit e vendeve të “krahut lindor”, Finlandës, Suedisë, Estonisë, Lituanisë, Letonisë, Polonisë, Rumanisë dhe Bullgarisë, thanë në një takim në Helsinki se mbrojtja e atij rajoni duhet të jetë një përparësi në mënyrë që t’i rezistohet me sukses kërcënimit afatgjatë të Rusisë. Shfaqja e unitetit të vendit vjen përpara një samiti të krerëve të shteteve dhe qeverive të 27 vendeve anëtare të BE-së në Bruksel të enjten, ku e ardhmja e projekteve të mëdha të mbrojtjes të propozuara është në dyshim për shkak të kundërshtimit nga anëtarët kryesorë të BE-së si Gjermania, Franca dhe Italia, raportoi Reuters të hënën.

Libri i Bardhë

“Rajonet kufitare lindore duhet të luajnë një rol kyç në projektet e mbrojtjes të BE-së . Detyra jonë është të sigurohemi që çështja të mbetet në krye të axhendës dhe të kuptohet në nivelin e BE-së”, tha kryeministri finlandez Peteri Orpo. Anëtarët e BE-së, tha ai, e kanë miratuar tashmë Librin e Bardhë mbi mbrojtjen evropiane dhe kanë rënë dakord për një plan për përmirësimin e tij, duke përfshirë ato projekte kryesore, në takimet e mëparshme. “Po nisem nga supozimi se (projektet kryesore) janë miratuar. Pyetja tjetër, pra, është se si do të renditen ato sipas përparësisë brenda BE-së, për shembull gjatë ndarjes së burimeve financiare”, tha Orpo.

Forcimi i industrisë së mbrojtjes

Parlamenti Evropian ka mbështetur një masë që synon forcimin e industrisë evropiane të mbrojtjes dhe lehtësimin e ndërtimit të infrastrukturës me përdorim të dyfishtë përmes adaptimit të programeve ekzistuese të BE-së. Masa, e mbështetur nga 519 eurodeputetë me 119 vota kundër, do të ndryshojë rregullat e programeve ekzistuese të BE-së, të tilla si Evropa Dixhitale, Horizon ose Faciliteti që lidh Evropën, për t’i bërë ato të disponueshme si për projektet e mbrojtjes, ashtu edhe për ato me përdorim të dyfishtë. “Mbrojtja nuk është më një tabu për fondet evropiane dhe kjo rregullore pasqyron këtë ndryshim”, tha Richard Kohls në Parlamentin Evropian të hënën. Masa e re u ofron shteteve anëtare mjetet për të “ ndarë fondet e mbrojtjes pa rritur buxhetin” dhe “vendos një precedent” për mënyrën se si BE duhet t’i qaset forcimit të industrisë së saj të mbrojtjes , theksoi konservatori letonez. Ai tha se kjo u lejon shteteve anëtare, për shembull, të ridrejtojnë fondet e papërdorura në ndarjet e mbrojtjes dhe infrastrukturës me përdorim të dyfishtë. Programi i Evropës Dixhitale tani do të mundësojë projekte që luftojnë kërcënimet hibride ose forcojnë rezistencën kibernetike , dhe programi Horizon hapet për projekte civile me përdorim të mundshëm ushtarak.

Përfshirja e Ukrainës

Masa e re e bën Ukrainën pjesë të Fondit Evropian të Mbrojtjes, dhe projektet e mobilitetit ushtarak i shtohen Instrumentit që Lidh Evropën (CEF). Parlamenti Evropian miratoi nisma për të forcuar industrinë dhe infrastrukturën e mbrojtjes evropiane. “BE-ja më në fund po i përshtat mjetet e saj rrethanave të sotme të sigurisë. Nuk bëhet fjalë për buxhete të reja, por për përdorimin e programeve ekzistuese në një mënyrë më të zgjuar”, përfundoi Coles. “Mjetet tani janë në vend dhe zbatimi i tyre duhet të pasojë.”