31 Tetor 2025

Nga Basillioh Rukanga dhe Akisa Wandera, BBC

Protestat janë përshkallëzuar në qytetet kryesore të Tanzanisë, ndërsa mbështetësit e opozitës i cilësojnë zgjedhjet presidenciale dhe parlamentare të së mërkurës si një farsë.

Qindra protestues gjithashtu kanë kaluar në territorin kenian, duke bllokuar rrugët, ndezur zjarre dhe grisur posterat e presidentes Samia Suluhu Hassan gjatë rrugës.

Policia keniane njoftoi se dy persona kanë humbur jetën pasi po i shpëtonin përleshjeve mes policisë tanzaniane dhe protestuesve.

Protestuesit akuzojnë qeverinë për minimin e demokracisë, pasi lideri kryesor i opozitës ndodhet në burg dhe një tjetër figurë opozitare është përjashtuar nga zgjedhjet, gjë që ka forcuar mundësitë e Samias për të fituar.

Të enjten, zemërimi u shtua pasi komisioni zgjedhor filloi të shpallte rezultatet, ku Samia mori gati 95% të votave në provincën jugperëndimore të Mbeas.

Ajo ka dalë gjithashtu në krye në shumë njësi të tjera zgjedhore në territorin kryesor dhe në Zanzibar.

Ligjvënësit e Bashkimit Evropian (BE) i quajtën këtë zgjedhje një “manipulim” që ishte “përgatitur prej muajsh”.

Dita e votimit u shënua nga përleshje mes mbështetësve të opozitës dhe policisë.

Një ditë më vonë, shefi i ushtrisë tanzaniane, gjenerali Jacob Mkunda, fajësoi “persona të këqij që i duan të keqen këtij vendi” për “dëmtimet ndaj pronës dhe njerëzve” gjatë procesit të votimit.

Të shtëna armësh u dëgjuan në qytetin verior të Mwanza-s, ndërsa përleshje shpërthyen në kryeqytetin Dodoma dhe në qytetin kryesor Dar es Salaam, i cili ndodhet nën masa të rrepta sigurie me rrugë të mëdha të bllokuara.

Kenia ka paralajmëruar qytetarët e saj të mos marrin pjesë në protestat në qytetin kufitar Namanga, ku aktiviteti tregtar është paralizuar.

Policia tanzaniane ka përdorur gaz lotsjellës për të shpërndarë protestuesit që u përplasën me të për pjesën më të madhe të ditës.

Ambasada e SHBA-së në Tanzani raportoi se rruga drejt aeroportit ndërkombëtar të Dar es Salaam ishte ndër disa akse kryesore që mbetën të mbyllura të enjten.

Një dëshmitar okular i tha BBC-së se kishte parë qindra protestues duke hyrë në qytetin Mwanza, që ndodhet në brigjet e liqenit Victoria dhe ka popullsinë më të madhe pas Dar es Salaam-it.

“Pas më pak se 10 minutash, filluam të dëgjonim të shtëna armësh dhe shpërthime të gazit lotsjellës,” tha ai.

“Po shohim disa të plagosur që po evakuohen në drejtimin tonë.”

Qeveria ka urdhëruar nëpunësit civilë të punojnë nga shtëpia deri të premten, ndërsa tensionet vazhdojnë të përshkallëzohen.

Organizata për të drejtat e njeriut Amnesty International tha se raportimet për vrasjen e një civili dhe një oficeri policie gjatë përleshjeve të së mërkurës janë “thellësisht shqetësuese.”

Një shtetrrethim gjatë natës është vendosur në Dar es Salaam, ndërsa burime i thanë BBC-së se spitali Muhimbili i qytetit ka pranuar një numër të madh pacientësh të plagosur.

Lidhja e internetit mbetet rëndë e ndërprerë në të gjithë vendin – një situatë që Amnesty paralajmëron se mund të përkeqësojë më tej tensionet. Organizata u ka bërë thirrje autoriteteve të lejojnë qasje të pakufizuar në informacion.

Ndërkohë, thuhet se protestuesit po përdorin një aplikacion për komunikim me “walkie-talkie”, të quajtur Zello, për të planifikuar lëvizjet e tyre të radhës.

Presidentja Samia pritet gjerësisht të sigurojë një mandat të dytë, pasi kandidatët e opozitës u ndaluan të marrin pjesë në garë.

Gjithashtu, pritet që votimet të jenë një fitore e lehtë për partinë e saj, e cila nuk ka humbur asnjë zgjedhje që nga pavarësia e vendit.

Tundu Lissu, lideri kryesor i opozitës, ndodhet në burg me akuza për tradhti, të cilat ai i mohon, dhe partia e tij bojkotoi votimet.

I vetmi rival tjetër serioz, Luhaga Mpina nga partia ACT-Wazalendo, u përjashtua për shkak të çështjeve teknike ligjore.

Gjashtëmbëdhjetë parti të vogla, asnjë prej të cilave nuk ka pasur historikisht mbështetje të gjerë publike, u lejuan të marrin pjesë në zgjedhje.

Samia mori detyrën në vitin 2021 si presidentja e parë femër e Tanzanisë, pas vdekjes së presidentit John Magufuli.

Fillimisht ajo u vlerësua për lehtësimin e shtypjes politike, por që atëherë hapësira politike është ngushtuar ndjeshëm, me qeverinë e saj që akuzohet se ka shënjestruar kritikët përmes arrestimeve dhe një vale rrëmbimesh.