Është i rëndësishëm për një femër, është tërësisht femëror, është dhe aq simbolik, konkretisht këto ditë është shqetësimi ynë në provat e rrobave të banjës... por ka një anë të errët, që i bën të gjitha këto të duken vogëlsira: gjoksi është dhe një pjesë e trupit të femrës që preket shpesh nga tumori. Tridhjetë për qind e sëmundjeve tumorale të femrave në Shqipëri janë pikërisht tumor i gjirit dhe dhimbshëm pranohet që vdekshmëria nga kjo sëmundje është ndër më të lartat. Ndërkohë, në shtetet e zhvilluara perëndimore, kjo sëmundje është e përhapur shumë më tepër. Prandaj, prej kohësh, përpjekjet për kurimin dhe trajtimin e saj janë vënë në qendër të punës së specialistëve. Një ndër ta është kirurgu nga Kalifornia dhe studiuesi në fushën e kancerit të gjirit, Ernie Bodai, i cili ndau përvojën e tij në një takim të organizuar nga Ambasada Amerikane dhe Shoqata Kristiane e Gruas Shqiptare, ku ishte e pranishme dhe kirurgia senologe Adelina Mazreku.
Në të vërtetë, përvojat e mjekut amerikan dhe doktoreshës shqiptare, me gjithë kontrastin numerik të rasteve të kësaj sëmundjeje në dy vendet përkatëse (në SHBA kanceri i gjirit është një sëmundje tmerrësisht e përhapur), kryqëzoheshin në një pikë të rëndësishme, në një pikë ku mbështetet lufta kundër kancerit: diagnostikimi dhe trajtimi në kohë i saj. Mjekësia sot është e bindur që kjo sëmundje është e kurueshme po të kapet në kohë.
Vetë Mazreku, me përvojën e saj shumëvjeçare në kurimin e kësaj sëmundjeje, shkëputi dy raste të kundërta: “Më kujtohet si sot ajo mbrëmje e largët kur unë, një mjeke e re, dëgjova për një lindje që do bënte një grua e prekur nga kanceri i gjirit. Pak kohë pasi solli në jetë fëmijën, ajo u nda nga jeta. Ndërsa rasti tjetër është i kundërt. Më telefonon një shoqja ime, që e kishte ditëlindjen në një ditë me mua dhe ne shpesh e kishim festuar bashkë. Shqetësimin e saj për diçka të huaj në gjoks e ndau me mua. Pas disa ekzaminimesh, u kuptua se ishte prekur nga kanceri i gjirit, por ishte në fazën e parë. Pas ndërhyrjeve, ajo i shpëtoi çdo rreziku. Sot ajo është një gjyshe e lumtur dhe unë e uroj çdo vit për ditëlindjen që kemi bashkë”.
Shumë gra, në fakt, e kanë mundur sëmundjen e kancerit të gjirit me anë të trajtimeve që mundëson mjekësia dhe madje sot operacioni zhvillohet pa u hequr gjoksi. Por gjithmonë varet nga koha kur gruaja vetëdiagnostikohet e pastaj trajtohet dhe nga besimi e bashkëpunimi i këtyre femrave. Në kontakt me trupin e saj, por dhe me ekzaminime të vazhdueshme (shqiptarët e kanë të vështirë në fakt të edukohen me këtë), një femër mund ta ndalë sëmundjen para se të jetë vonë. “Një grua mbi të dyzetat duhet të bëjë dy mamografi në vit. Kanë një kosto jo fare të ulët, por që një gruaje do t’i kushtonte në muaj aq sa i duhen për një 8 Mars”, këshillon doktoreshë Mazreku. Dhe ky kujdes është ai me të cilin, sipas mjekëve, duhet të edukohet mbarë shoqëria, sepse është një formë e rëndësishme për të ndaluar rrezikun që vjen nga kanceri i gjirit, një sëmundje që priret të përhapet më shumë. Kjo edhe për shkak të modernizimit të jetës (edhe kolorantët e flokëve apo kimikatet e trajtimeve kozmetike konsiderohen si faktorë favorizues). “Periodat e ardhura në moshë sa më të rritur dhe lindja para moshës 20 vjeç i ul shumë shanset që një grua në të ardhmen të preket nga kanceri i gjirit. Por sot femrat lindjen e parë e bëjnë në moshë më të madhe dhe për shkak të ekspozimit në diell (nuk ka familje që mos t’i çojë fëmijët disa ditë në vit në plazh) dhe dietës hiperkalorike, vajzave iu nis cikli edhe para moshës 11 vjeç. Kjo çon në rrezik më të lartë për kancerin e gjirit”, shprehet Mazreku. Por ama ajo këmbëngul me një fakt: që kanceri i gjirit është një sëmundje si gjithë të tjerat, që ka të gjitha mundësitë për t’u kuruar dhe nuk duhet parë si fundi i botës. Kjo nuk është marrje me të mirë, është një fakt që e tregojnë dhe ato gra që e kanë mundur sëmundjen e kancerit. “9 vjet më parë, duke bërë banjë, preka një masë të fortë që nuk ishte e imja. Të nesërmen shkova të vizitohesha. Kur mësova se isha me kancer, m’u duk se më ra qielli përsipër. Por pastaj nisa të kisha besim se do shërohesha. Përballova operacionin dhe kapërceva edhe atë krizën e rënies së flokëve nga trajtimi. Sot vazhdoj punën dhe e përballoj normalisht”, tregon Hajria, nëna e dy fëmijëve.
Dhe jeta vërtet mund të vazhdohet: një jetë femërore, një jetë ku ato janë shumë të rëndësishme për familjet, një jetë me ditë të ftohta e ditë plazhi, për të cilat duhet të gjejnë rrobat e duhura të banjës, një jetë që vlen aq shumë.
Box
Si ta ulësh rrezikun e kancerit të gjirit (nga dr. Ernie Bodai):
1. Shmang disa kimikate duke u bërë më selektive në produktet e kozmetikës, deodorantet dhe ushqimet që blini. Shumë e rëndësishme është të shmangni ushqimet shumë të përpunuara apo ato me konservues për të përdorur sa më shumë të jetë e mundur versionin e tyre natyror.
2. Merruni rregullisht me ushtrime për 20-30 minuta tri herë në ditë, sepse:
1. Ushtrimet ulin yndyrnat në trup, duke pakësuar dhe grumbullimin e estrogjenit dhe 2. Vetë ushtrimet ulin nivelin e tij.
1. Mos pi shumë alkool. Dhe pse disa studiues mendojnë se dhe sasi të vogla mund ta rrisin rrezikun për probleme në gjoks, Dr. Bodai thekson se vera e kuqe ka veti antioksidante të fuqishme, për shkak të polifenoleve që nxjerrin jashtë trupit tonë radikalet e lira. Dhe mjedrat janë një ushqim antioksidant.
2. Ju që po mendoni ta shtyni shtatzëninë për shkak të karrierës, nuk duhet të abuzoni shumë. Shtatzënitë e hershme kanë një efekt pozitiv, sepse ndërpresin rregullsinë ciklike mujore dhe mund të ndihmojë për të frenuar grumbullimin e estrogjenit.
Marre nga : Revista Jeta
Në të vërtetë, përvojat e mjekut amerikan dhe doktoreshës shqiptare, me gjithë kontrastin numerik të rasteve të kësaj sëmundjeje në dy vendet përkatëse (në SHBA kanceri i gjirit është një sëmundje tmerrësisht e përhapur), kryqëzoheshin në një pikë të rëndësishme, në një pikë ku mbështetet lufta kundër kancerit: diagnostikimi dhe trajtimi në kohë i saj. Mjekësia sot është e bindur që kjo sëmundje është e kurueshme po të kapet në kohë.
Vetë Mazreku, me përvojën e saj shumëvjeçare në kurimin e kësaj sëmundjeje, shkëputi dy raste të kundërta: “Më kujtohet si sot ajo mbrëmje e largët kur unë, një mjeke e re, dëgjova për një lindje që do bënte një grua e prekur nga kanceri i gjirit. Pak kohë pasi solli në jetë fëmijën, ajo u nda nga jeta. Ndërsa rasti tjetër është i kundërt. Më telefonon një shoqja ime, që e kishte ditëlindjen në një ditë me mua dhe ne shpesh e kishim festuar bashkë. Shqetësimin e saj për diçka të huaj në gjoks e ndau me mua. Pas disa ekzaminimesh, u kuptua se ishte prekur nga kanceri i gjirit, por ishte në fazën e parë. Pas ndërhyrjeve, ajo i shpëtoi çdo rreziku. Sot ajo është një gjyshe e lumtur dhe unë e uroj çdo vit për ditëlindjen që kemi bashkë”.
Shumë gra, në fakt, e kanë mundur sëmundjen e kancerit të gjirit me anë të trajtimeve që mundëson mjekësia dhe madje sot operacioni zhvillohet pa u hequr gjoksi. Por gjithmonë varet nga koha kur gruaja vetëdiagnostikohet e pastaj trajtohet dhe nga besimi e bashkëpunimi i këtyre femrave. Në kontakt me trupin e saj, por dhe me ekzaminime të vazhdueshme (shqiptarët e kanë të vështirë në fakt të edukohen me këtë), një femër mund ta ndalë sëmundjen para se të jetë vonë. “Një grua mbi të dyzetat duhet të bëjë dy mamografi në vit. Kanë një kosto jo fare të ulët, por që një gruaje do t’i kushtonte në muaj aq sa i duhen për një 8 Mars”, këshillon doktoreshë Mazreku. Dhe ky kujdes është ai me të cilin, sipas mjekëve, duhet të edukohet mbarë shoqëria, sepse është një formë e rëndësishme për të ndaluar rrezikun që vjen nga kanceri i gjirit, një sëmundje që priret të përhapet më shumë. Kjo edhe për shkak të modernizimit të jetës (edhe kolorantët e flokëve apo kimikatet e trajtimeve kozmetike konsiderohen si faktorë favorizues). “Periodat e ardhura në moshë sa më të rritur dhe lindja para moshës 20 vjeç i ul shumë shanset që një grua në të ardhmen të preket nga kanceri i gjirit. Por sot femrat lindjen e parë e bëjnë në moshë më të madhe dhe për shkak të ekspozimit në diell (nuk ka familje që mos t’i çojë fëmijët disa ditë në vit në plazh) dhe dietës hiperkalorike, vajzave iu nis cikli edhe para moshës 11 vjeç. Kjo çon në rrezik më të lartë për kancerin e gjirit”, shprehet Mazreku. Por ama ajo këmbëngul me një fakt: që kanceri i gjirit është një sëmundje si gjithë të tjerat, që ka të gjitha mundësitë për t’u kuruar dhe nuk duhet parë si fundi i botës. Kjo nuk është marrje me të mirë, është një fakt që e tregojnë dhe ato gra që e kanë mundur sëmundjen e kancerit. “9 vjet më parë, duke bërë banjë, preka një masë të fortë që nuk ishte e imja. Të nesërmen shkova të vizitohesha. Kur mësova se isha me kancer, m’u duk se më ra qielli përsipër. Por pastaj nisa të kisha besim se do shërohesha. Përballova operacionin dhe kapërceva edhe atë krizën e rënies së flokëve nga trajtimi. Sot vazhdoj punën dhe e përballoj normalisht”, tregon Hajria, nëna e dy fëmijëve.
Dhe jeta vërtet mund të vazhdohet: një jetë femërore, një jetë ku ato janë shumë të rëndësishme për familjet, një jetë me ditë të ftohta e ditë plazhi, për të cilat duhet të gjejnë rrobat e duhura të banjës, një jetë që vlen aq shumë.
Box
Si ta ulësh rrezikun e kancerit të gjirit (nga dr. Ernie Bodai):
1. Shmang disa kimikate duke u bërë më selektive në produktet e kozmetikës, deodorantet dhe ushqimet që blini. Shumë e rëndësishme është të shmangni ushqimet shumë të përpunuara apo ato me konservues për të përdorur sa më shumë të jetë e mundur versionin e tyre natyror.
2. Merruni rregullisht me ushtrime për 20-30 minuta tri herë në ditë, sepse:
1. Ushtrimet ulin yndyrnat në trup, duke pakësuar dhe grumbullimin e estrogjenit dhe 2. Vetë ushtrimet ulin nivelin e tij.
1. Mos pi shumë alkool. Dhe pse disa studiues mendojnë se dhe sasi të vogla mund ta rrisin rrezikun për probleme në gjoks, Dr. Bodai thekson se vera e kuqe ka veti antioksidante të fuqishme, për shkak të polifenoleve që nxjerrin jashtë trupit tonë radikalet e lira. Dhe mjedrat janë një ushqim antioksidant.
2. Ju që po mendoni ta shtyni shtatzëninë për shkak të karrierës, nuk duhet të abuzoni shumë. Shtatzënitë e hershme kanë një efekt pozitiv, sepse ndërpresin rregullsinë ciklike mujore dhe mund të ndihmojë për të frenuar grumbullimin e estrogjenit.
Marre nga : Revista Jeta
