Ne filllim ishte pirateri dhe me pas rrembim...

Ne filllim ishte pirateri dhe me pas rrembim...
Autori Suedez bestseller Henning Mankell  ishte ne autokolonen, qe u bastis javen e kaluar nga komandot Israeliane, e cila ishte drejtuar drejt Rripit te Gazes. Ai foli per Spiegel per gatishmerine e ushtareve per te perdorur dhune, per keqtrajtimet qe i ishte bere ne arrestin Israelian si dhe pse ai mbeshtet ceshtjen Palestineze.

Mr. Mankell, ju keni marre pjese ne perpjekjet e fundit per te thyer bllokaden detare izraelite ne Rripin e Gazes.Pse?

Izraelitet sulmuan Gazen ne 2008-ten. Ata shkaterruan cdo gje dhe qe ate atehere jeta palestineze ka qene jashtzakonisht e veshtire. Bashke me disa miq menduam qe duhet  te benim dicka per kete. Kemi kerkuar per te shprehur solidaritet. Ata nuk mund te dalin, askush nuk mund te hyj dhe ata  nuk kane asgje. Ne donim te tregonim qe bllokata eshte e paligjshme.

Si e kishit organizuar planin per ta bere kete?

Na nevojiteshin anija per ta bere kete. Ideja ishte te perdonin nje kolone qe te conim atje gjerat qe nevojiteshin me urgjentisht, nga cimentot, ilace, cokollata per femijet. Dhe gjithashtu donim qe Bota te ishte ne dijeni per vuajtjen ne Gaza.

Kush eshte me ju ne kete nisem?

Jane shume, njerez te ndyshem nga Suedia, nga kisha, orgainizata jo politike. Fushata donim te ishte rreptesisht humanitare sepse ne te kundert e dinim qe do hasnim probleme.

Rripi i Gazes kontrollohet nga grupi islamik Hamas. Nuk ishte naive nga ana juaj te mendonit se mund te perballonit gjendjen aty?

Kam qene i pyetur dhe ripyetur disa here nese kisha marre parasysh qe Hamasi te merte ne kontrrol fushaten tone. Gjithmone jam pergjigjur qe nuk mund te garantoje asgje, sigurisht. Por mund te premtoj se ne punojme vetem dhe ekskluzivisht me organizata humanitare. Kjo eshte gje e rendesishme. Çdo gje tjeter eshte jashte kontrollit tone.

A keni qene i perfshire ne pergatitjet?

Jo shume. Kam degjuar per kete fushate nje vit me pare. Mendova: Eshte nje ide shume e mire. Dhe menjeher e pashe veten me nje rol ne kete nisme. I thash organizatoreve Suedez qe do merja pjese ne pjesen e fundit et udhetimit. Ata thane qe ishte dicka e mrekullueshme kjo.

Ju thoni qe Palestina eshte nje shtet per te ardhur keq. Keni qene ndonjeher ne Rripin e Gazes?

Jo, ata nuk me lane te hyja brenda. Kam qene ne Israel dhe palestine disa here. Kam marre pjese ne nje festivale te letersise ne Heborn nje muaj me pare, gjithashtu kam vizituar dhe Jeruzalemin. U munduam te udhetonim drejt Gazes por izraelitet na kthyen.  Ti e di, Une kam lindur ne 1948, ne te njejtin vit si krijimi i Shtetit te Izraelit, keshtuqe ky konflikt me ka shoqeruar tere jeten. Per mua eshte e padurueshme te mendohet qe ky konflikt mund te vazhdoj akoma edhe mbas vdekjes time.

Qellimi juaj politik ishte per te drejtuar vemendjen e botes ne bllokaden. Ju e arritet kete qellim, por jo ne menyren qe kishit  pritur. Çfare pervoje keni ne anijen tuaj, Sofia?

Plani perfshinte gjashte anije, Sofia ishte nje nga 2 anijet e vogla. Nuk kam qene kurre ne anijen kryesore Mavi Marmara. Nisem lundrimin nga Qipro. Ne momentin qe Israelitet na sulmuan ishim ne ujrat nderkombetar. Ishte vone, isha i lodhur dhe tashme kisha shkuar te flija.

Sa ishte ora?

Fiks 4 e mengjesit. Pas gjysem ore dikush erdhi dhe me tha qe anijen kryesore e kishin sulmuar. Nga distanca shikuam helikopteret dhe ushtaret te uleshin ne kuverte, me pas degjuam te shtena. Nuk kishim asnje lidhje me Mavi Marmaren.

Kur ankoruan ne anijen tuaj?

Ne 5.35 te mengjesit. Ata erdhen me gomone. Ne shkuam ne ure dhe pritem atje. Nuk beme rezistence.

Sa njerez kishte ne bordin e Sofies?

Un mendoj se kane qene 24 duke perfshire edhe ekuipazhin. Ushtaret Izraelite kishin vendosur maska dhe ne urdheruan te shkojme poshte ne kuverte. Disa prej nesh ishin te vjeter dhe nuk po leviznin shpejt mjaftueshem per Izraelitet keshtuqe perdore arme elektroshoku per te na shpejtuar. Ishte e tmerrshme. Njerezit po rrezoheshin. Ata i qelluan me plumb gome dikujt qe ishte afer meje. Ushtaret ishin te pergatitur qe ne fillim qe te ushtronin dhune ndaj nesh. Dhe tere kete ne ujrat nderkombetare. Ata nuk kishin baze ligjore te vinin ne bord.

Dhe pastaj? 

Moren kontrollin e anijes. Ne fillim ishte pirateri me pas kaloi ne rrembim.

Qeveria Izraelite  kishte leshuar disa paralajmerime se nuk do te lejoje anijet per te arritur Gazen.

Te pakten te na kishin lene te vazhdonim edhe per te pakten dy ore te tjera, derisa te kishim arritur tek bregu. Pastaj le te thonin: Ky eshte kufiri deri ku mund te shkoni. Izraeltitet po pretendoje tani qe nuk kane dashur te plagosin dhe te lendojne askend. Po pse , ne emer te Zotit, thjeshte te kishin prishur radaret tone ose timonin? Do kishte qene shume e lehte keshtu dhe askush nuk do ishte plagosur.

Me pas ju derguan ne burg, Si ju kane trajtuar aty?

Nuk e dija se ku po me conin. Ushtaret qendronin ne rreshta si majtas ashtu dhe djathtas dhe ne na u desh te kalonim mes tyre duke na gjuajtur me arme. I tere ky proces u flimonte dhe fotografonte nga ata. Na kthyen ne objekte te nje shfaqeje gje qe nuk do u a fal kurre. Me pas na morem cdo gje kishim: celularet, parate, rrobat, kartat e creditit. Kjo ishte menyra sesi u trajtuam. Ata jane hajdute.

Qeveria Izraelite thote se kjo eshte ne lufte me Hamasit, nga e cila  rrjedh e drejta e nderhyrjes.

Kjo eshte arrogance te pushtetit. Ata po kryejne kete lufte ne det. A mund ta bejne kete? Nuk kishte asnje arme ne bord. Thjesht disa civile Suedez.
 
Propaganda e luftes eshte tani ne aktivitet te plote. Izraelitet kane nxjerre video qe mbeshtesin versionin e tyre te incidentit, te njejten gje kane bere dhe palestinezet. Video ne qarkullim tregojne qe ne bordin e Mavi Marmares njerzit pergatisin llastiqe me gura dhe gjera te tilla si kto, per sulmin e Izaraeliteve. Por imazhet nuk tregojne asgje te asaj qe vertet ka ndodhur.

Kush po sulmonte ke aty? Komandot arriten ne helikoptera. Nuk ishin njerezit e anijes te cilet iken ne helikopter. Perpos kesaj ekziston nje ligj per vetmbrojtje ne  detet nderkombetare.

Nuk eshte shume e zgjuar te qelloni Izaraelitet me llastiqe me gur.

Mendoj qe Izraelitet e provokuan kete reagim. Ata donin te vrisnin njerez.

Ky eshte nje hamendesim. Cfare te ben te thuash kete?

Fola me dike i cili ishte ne bordin e Mavi Marmares. Ai tha se qelluan nje palestine ne mes te kokes. Kjo kerkon objektiv dhe eshte dicka qe duhet te kete nje qellim.

Qeveria Izraelite argumenton qe oraganizata Turke IHH, e cila ishte mbas financimit dhe organizimit te fushates, ka lidhje me Al-kaeden dhe Hamasin. Ka hamendesime qe ne bord ka patur arme.

Me ler te te tregoj nje histori te shkurter. Kur na kishin mbledhur te tere ne nje vend, ushtaret kontrolluan anijen tone dhe kur u kthyen thane qe kishin gjetur arme. Dhe gjej sec ishin? Brisk rroje si dhe thika kuzhine.

A e dini IHH dhe levizjen e lire Gazes, nje organizate nderkombetare?

Jo, jo mjaftueshem per te krijuar dhe dhene nje opinion. Duhej te besoja ne organizaten Suedeze dhe ne marveshjen qe kishim bere; asnje arme, asnje dhune. Nese rezulton qe ndoksuh nuk i ka zbatuar keto rregulla sigurisht do komentoj mbi to.
 
Jeni i njohur per aktivizim tuaj ne Afrike. Mbeshtetja juaj nga ana tjeter per Palestinen eshte e re. Nga ka ardhur kjo?

Kjo nuk ka asgje te re. Kam luftuar shytpjen tere jetes time. Afrika ka qene ne fokusin tim, por vemedja ime ka qene edhe ne konfliktet e tjera. Kur flisni per Urine dhe AIDS ne Afrike, ka te beje me jeten dhe vdekjen. Por ne Rripin e Gazes askush nuk ka vdekur urie sigurisht duke mos lene mbas veshtiresite e shumta. Sipas kendeveshtrimit tim Lidhja midis Afrikes dhe Palestines eshte sistemi apartheis te cilin Izraelitet kane vendosur. Kam perjetuar ne Afriken e jugut sesi ky sistem perbindesh eshte shkateruar. I njejti monster eshte  dhe ka qen ringjallur ne Israel thjesht ne nje menyre tjeter. Palestinezet jane qytetare te klasi te dyte. Kur shikoj fytyren e shemtuar te ketij apeiditi, nuk me mbetet gje tjeret thejsht te bej ceshte e mundur qe ta luftoj.

Per Intelektualet Europian, ka vetem nje vend ne Lindjen e Mesme ku ata mund te jetojne si ne shtepine e tyre: Izraeli, nje vend i ri demokratik me nje shoqeri te hapur. A nuk eshte jashtzakonisht e ekzagjeruar barazimin e saj me Afrikene e Jugut?

Jo. Kam qene i pranishem ne Festivalin Palestinez te Letersis ne Hebron vitin qe shkoi. Kam qene caktuar te mbaja fjalimin e hapjes ne Teatir Kombetare Palestinez ne Jeruzalem. Ishim gati te fillonim vetem kur ushtria Izraelite nderpreu eventin. I kerkova arsyen e kesaj nderprerjeje dhe mu tha qe isha nje rrezik sigurie. Un? Nje autor, i thash? I thash qe kisha shkuar aty te flisja per kulure. Nuk ka me dikutime me than, eventi do mbyllet ketu. Israeli nuk eshte nje vend me shoqeri te hapur, thjesht pretendohet te jete e tille. Njerezit trajtohen njesoj si ne Afrikene  Jugut.

A eshte e Hamasit nje burim shprese per ju, si ANC dikur ishte?

Une jam jashtezakonisht kritike ndaj Hamasit. Nuk me pelqejne poltikat e ndjekura fare. Gjithsesi pak di per ceshtjen ne fjale.

A mundet nje organizat islamike si Hamasi me kultin e saj te martiritetit me shperfilljen e saj ndaj femrave, me racizmin e saj, te behet madje edhe nje partner serioz i krahut te djathte te intelektualeve?

Kam marre pjese ne nje perpjekje humanitare te thyejne bllokaden detare te Gazes. Eshte nje hap i rendesishem te lehtesosh vuajtjet Palestineze, por kjo nuk duhet te ngaterrohet me politikat e Hamasit. Nese kritikat e mia per Hamasin me kane ndaluar se qenuri pjese e fushates un do te kisha diskretituar veten intelektualisht dhe moralisht. Mund te bej nej gje, por nuk do te thot qe heq dore nga dicka tjeter.

Ne Afriken e Jugut, Nelson Mandela u shfaq ne çastin e duhur, duke kthyer ANC ne nje organizat politike ku u krijua nje shtet i perbashket per njerezit me ngjyre dhe ata te bardhe. Si e parashikoni te ardhmen e Izraelit dhe territoret Palestineze?

Per fat te keq, nuk ka Mandela ne Izrael. Ka vetem dy mundsi: Zgjidhja e Afrikes se Jugut ose zgjidhja e dy shteteve. Nuk e di se cdo ndodhi. Por nese gjerat vazhdojne ne kete menyre ateher do te kemi nje shperthim. Ja pse bllokada duhet te marre fund. Eshte nje hap para. Mund te coj ne nje ne nje dialog te vertete midis Izraletiteve dhe Palestinezeve dhe menyra sesi do vine punet me pas jane punet e tyre.

Ky konflikt eshte mjaft i nderlikuar, por kjo ndoshta nuk perben kercenimin me te madh per paqe ne rajon per momentin. Kjo eshte paraqitur nga Irani, me programin e saj te diskutueshem berthamor dhe parashikimin e saj se Izraeli do te zhduket nga harta.

Jam teper i shqetesuar faktikisht sepse nuk i besoj shume presidentit (Mahmoud Ahmadinejad) Ai do te kete cdo arme te mundshme ne shkaterrimin e Izraelit. Natyrisht ne nuk mund ta pranojme kete.

Por cfare doni te beni? Fushata te tilla mund te jete i drejtuar ne nje vend demokratik si Izraeli. Qeveria Iraniane nuk do i gjerat te shkojne aq larg.

Kam patur nje ftese ne nje festival literature ne Tehran, te cilen e refuzova.

Pse?

Sepse Irani dergon ne burg ata qe shkruajne dhe intelekualet dhe ben qe disa prej tyre te zhduken. Nuk mund te shkoj ne nje shtet te atill.

Perse nuk shkoni atje dhe e beni publike kete fakt?

Nuk mund te isha ne gjendje te beja ate qe do kisha dashur te beja. Ata do me keqkuptonin per qellime propagandistike.

Dhe ju nuk e keni kete qellim me ceshtjen e Gazes?

Une pashe ate qe pashe. Ndjeva ate qe ndjeva. Mendova ate qe mendova. Pashe se cfare i ndodhi njerezve dhe kjo eshte ajo se c'dua te raportoj.

Intelektualet Evropian jane thellesisht te ndare ne Izrael. Ne njeren ane jane kritiket e Izraelit si ju, autori i famshem Suedez, dhe ne anen tjeter jane kritiket e Islamit si Leon de Winter, autori i famshem holandez, qe ju therret nje "idiot te dobishme"  i
Hamasit. Çfare do te thoni per kete?

Sigurisht nuk eshte kjo ajo qe jam, por do doja te kisha nje diskutim te hapur me kedo qe ka mendime te ndyshme nga te miat qofte ky kryeministri Benjamin Netanyahu qofte Leon de Winter. Por nuk ka asnje sense te hedhim fjale per njeri tjetrin. Meqe ra fjala kam shume miq hebrenj, Librat e mia jane botuar edhe ne hebraisht dhe jane bestsellers dhe nje dege e familje sime eshte cifute gjithashtu.

Cili eshte roli juaj i momentit? Jeni akoma nje shkrimtare apo jeni tashme politikan?

Jam nje deshmitar okular, sepse une kam qene aty. Eshte perhapur shume informacion i rreme rreth asaj qe ndodhi. Une mund ti ofroj njerezve ate qe verete ka ndodhur atje.

Faleminderit Zoti Maknell per kete interviste.
Interviste e kryer nga Tobias Rapp dhe Gerhard Spörl ne Berlin te enjten, 3 qershor, dy dite pas Henning Mankell u lirua.

Artikujt e fundit


Reklama

Reklama