|
|
|
Risillet në jetë një koleksion
me flamuj kombëtar
Nga 13 flamuj, 11 janë të praktikuar gjatë
periudhës 1914-1928
Kohët e fundit me interesimin e restauratorit të Akademisë
së Shkencave Dr. Frederik Stamati, po risillen në jetë
një koleksion flamujsh shqiptar të praktikuar në jetën
politiko-shoqërore në gjysmën e parë të shekullit
XX.
Koleksioni është një pasuri relikesh historike të
ruajura pa vëmendje si mall magazine për rreth 50 vjet.
Koleksioni në gjendjen që ruhet përbëhet rej 13 flamujsh,
nga këto përcaktohen saktësishtë, që 11 janë
flamuj të lartësuar nga instituconet shtetërore, shoqata
kombëtare e formacionet ushtarake të shtetit kombëtar shqiptar
në vitt 1914-1928.
Pyetja, se nga vjen ky koleksion i $mueshëm me ngacmoi, që para
një viti, kur filluan të restuarohen, por pa ju njohur koha,
se kur u përdoren.
Koleksoni i flamujve është dorëzuar në vitin 1946
në arkivin e Insitutit të Shkencave nga një person, që
as emëri nuk i është shenuar. Në vitin 1957 me interesin
e Rrok Zojsit, ky koleksion kaloi në fondin e sektorit të etnografisë
të Insitutit të Historisë dhe Gjuhësisë, me porosi,
që të ruhen, se janë vlera të historisë tonë.
Meqenese asnjëri prej tyre nuk lidhej me rezistencën e luftën
kundra pushtuesve të viteve 1939-1944 ata nuk i mori Muzeu i Luftës,
që u krijua në Tiranë, dhe të ngelura në një
qoshe të depove të fondeve të Insitutit të Kulturës
Popullore, rastësishtë i “rizbuloi” restuaratori
Frederik Stamati, i cili konstatoi gjendjen e tyre tepër të
dëmtuar nga magazinimi i pakujdesshëm dhe mori vendimin ti restuarojë.
Të dhënat për këto relike të $mueshme, që
mblodhëm, na bindin, se janë pjesë e pasurisë së
koleksionistit të famshëm shqiptar E$rem Vlora. Nga shtypi i
viteve të para të shekullit XX njihemi, që ai ruante në
shtëpi një flamur të dhuruar atij nga Aladro Kastrioti
në fillim të shekullit XX dhe ruante dhe shumë flamuj të
periudhës 1912-1939, të cilat falë dhe mundësive të
tija financiare i blinte. Nga kujtimet e një të moshuari vlonjat
kemi dëshmi, që këtë kolekson flamujsh e ka parë
në shtëpinë-muze të E$rem Vlorës në vitete
Luftës së Dytë Botërore. Dhe po, ashtu kemi dëshmi
gojore, që një sasi flamujsh kombëtar, të marra nga
shtëpia e koleksionistit vlonjat ju dhuruan drejtuesve të Konferencës
të Rinisë Antifashiste Shqiptare në vitin 1944. Kjo është
rruga e tyre deri në dorëzimin në Insitutin e Shkencave
në vitin 1946.
Koleksioni përbëhet nga 2 flamuj që janë përdorur
para vitit 1912 dhe kanë simbole të administratës së
Perandorisë Osmane. Njëri prej tyre ka elemente të percaktohet
si flamur Sangjaku, por është tepër i dëmtuar, pas
restuarimit mundet të jepet një mendim më i saktë.
Një flamur është i vitit 1914 dhe i përkiste Princ
Vidit. Një flamur është i shoqatës “Atdheu”
i qytetit të Durrësit i vitit 1919. Gjashtë flamuj janë
të perdorur nga institucionet shqiptare dhe nga formacionet ushtarake
të Ushtrisë Kombëtare Shqiptare në periudhen 1924-1928.
Një flamur është i bandës muzikore “Vatra”.
Për dy flamuj të tjerë të kleksionit mbetet të
studiohen, pasi të perfundoi restuarimi. Pengesë është
fakti që për periudhën 1912-1922 nuk kemi një aktzyrtar
për formën grafike të unifikuar të shqiponjës
së flamurit kombëtar. Vetëm me 2. 6. 1922 u muar një
vendim zyrtar për këtë $eshtje, por edhe ky vendim pati
moszbatim në disa raste deri në vitin 1927 kur u unifikua saktësishtë
forma grafike e flamurit kombëtar shqiptar.
Një nga flamujt e koleksionit është flamuri i Princ Vidit,
i cili është relike e ve$antë e unikale dhe i perdorur
në oborrin e kreut të shtetit shqiptar në vitin 1914. Flamuri
ka shqiponjë dykrenare me ndryshime thelbësore nga ajo e flamurit
të Ismail Qemalit të vitit 1912, dhe mbi trupin e shqiponjës
është një pallua me ngjyrë të bardhë (ngjyrë
argjendi), që ishte simboli heraldik i familjes Vidi. Ky flamur është
sipas zakonit të familjeve princërore mbretërore, e në
këtë hulli edhe Princ Vidi në pallatin e tij qeveritar
e në rezidencën familjare praktikoi flamurin zyrtar shqiptar
me shtesën e simbolit të familjes së tij. Flamuri i Princ
Vidit është i dëmtuar në disa pjesë, ndoshta
me gjurmë plumbash si rezulta i ngjarjeve të ditëve të
fundit të qeverisjes, por kjo na fakton, që flamuri është
përdorur në pallatin e tij. Pas ikjes së Vidit nga Shqipëria,
shumë mobilje të pallatit u shitën në Korfuz, disa
nga ato i bleu E$rem Vlora. Ky fakt na perforcon bindjen, që ky koleksion
me flamuj, vlera të historisë tonë kombëtare kanë
dalë nga pasuria e koleksionit të mbledhur me pasion e mundime
nga atdhetari vlonjat. Për saktësime të mëtejshme
duhet ndjekur dhe rruga e vazhdimit të hulumtimeve në arkiva,
ku ruhen fonde me dorëshkrime të E$rem Vlorës, dhe në
këtë drejtim ka dhe gjurmë të zbulohet edhe vendruajtja
e flamurit kombëtar shqiptar të ngritur nga Kuvendi Kombëtar
në Vlorë me 28 nëntor 1912.
Për Shqiperia.Com
Jaho Brahaj
|
|
|
